Κατ' αρχάς ή κατ' αρχήν;

Εδώ έχουμε να κάνουμε με δυο εκφράσεις που χρησιμοποιούνται λανθασμένα, ακόμα κι από ανθρώπους 

των γραμμάτων. Πρόκειται για δυο εντελώς ως προς την σημασία τους εκφράσεις. 

«Κατ' αρχάς» (πλέον και καταρχάς) σημαίνει το πρώτο 

στη σειρά, αρχικά, πρώτο απ’ όλα και δείχνει χρόνο. Π.χ. «κατ' αρχάς σε συμπάθησα και μετά σε αγάπησα».

«Κατ' αρχήν» (πλέον και καταρχήν) σημαίνει στα βασικά σημεία, κατά κανόνα, κατά νόμο, ως θέμα αρχής, για λόγους αρχής και δείχνει τρόπο. Π.χ.«κατ' αρχήν 

συμφωνώ με αυτό που έγραψες».΄

http://www.ipaideia.gr/kat-arxas-i-kat-arxin.htm

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Τα γλωσσικά μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται το ύφος: Τα
εκφραστικά μέσα αποκτούν σημασία όταν νοηματοδοτούν το κείμενο, όταν λειτουργούν ως σύστημα μέσα στο συγκεκριμένο ποίημα ή διήγημα, όταν φαίνεται καθαρά ότι ο συγγραφέας επιλέγει συγκεκριμένους γραμματικούς ή συντακτικούς τύπους, συγκεκριμένο είδος λεξιλογίου, συγκεκριμένα σχήματα λόγου, για να τονίσει κάτι, να διαφοροποιήσει
σημασίες, να διακρίνει το ύφος των προσώπων, να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα με το δικό του ύφος και γλώσσα.
 Μεταφορές – παρομοιώσεις
 Πλούτος επιθέτων, επιθετικών προσδιορισμών
 Ρήματα σε προστακτική, ή σε αποτρεπτική προστακτική (απαγορευτική προστακτική)
 Συνεχείς αρνήσεις (δεν, μην, ούτε – ούτε / ποτέ, πουθενά)
 Ιστορικός ενεστώτας (=όταν διηγούμαστε χρησιμοποιούμε ρήματα σε χρόνο παρελθοντικό, συχνά όμως βάζουμε ενεστώτα για να κάνουμε τη διήγησή μας πιο παραστατική. «Τρέχω, τον προφταίνω, τον πιάνω και του λέω» αντί «Έτρεξα, τον πρόφτασα…».
 Αντωνυμίες αντί ονομάτων
 Αόριστες αντωνυμίες (κάποιοι, μερικοί, άλλοι, πολλοί)
 Υποκοριστικά επιθέτων (προσδίδουν ειρωνεία)
 Ξένες λέξεις αυτούσιες ή ελληνοποιημένες
 Γλώσσα απλή / λαϊκή / καθαρεύουσα
 Οι λέξεις λειτουργούν ειρωνικά / μεταφορικά / υπαινικτικά / συνθηματικά
 Χρήση της στίξης/ της παρένθεσης / της διπλής παύλας / των εισαγωγικών
 Λέξεις ή φράσεις ή ηχητικά σχήματα (π.χ. ηχοποιημένες λέξεις) που δημιουργούν εικόνες οπτικές, ηχητικές, οσφρητικές.
 Πρόσωπα των ρημάτων (π.χ. η συστηματική χρήση του β εν. –εσύ- στην ποίηση που προσδίδει διδακτικό τόνο ή του α’ προσώπου ενικού που προσδίδει εξομολογητικό τόνο)
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: ο/η συγγραφέας/ποιητής διανθίζει το κείμενό/ποίημά του/της με τα εξής εκφραστικά μέσα:
• 1. παρομοιώσεις: το κείμενο δονείται από ένταση
• 2. μεταφορές: δίνουν ζωντάνια στο κείμενο
• 3. αναφώνηση: αισθητοποιεί τα συναισθήματα
• 4. ειρωνεία: δηλώνεται υποτίμηση ή αποδοκιμασία
• 5. υπερβολή: δίνεται για έμφαση
• 6. επαναφορά: δίνεται για λόγους έμφασης
• 7. επανάληψη: δίνεται για λόγους έμφασης
• 8. έμφαση
• 9. προσωποποίηση: το κείμενο δονείται από ένταση
• 10. αναδίπλωση: δίνεται για λόγους έμφασης
• 11. αποσιώπηση: δίνεται είτε από άγνοια, είτε από συγκίνηση, είτε για έμφαση
• 12.  ευφημισμός: Επιπρόσθετα, με τις μεταφορές, τις προσωποποιήσεις και τις παρομοιώσεις, εκτός του ότι επιτείνεται η ζωντάνια του
κειμένου, διευκολύνεται η ανάκληση των αναμνήσεων, ώστε αυτή να γίνεται με πιστότητα και αντικειμενικότητα.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
ΔΙΑΛΟΓΟΣ : Τα πρόσωπα συνομιλούν και ο στόχος του είναι η ζωντάνια και η αμεσότητα.
ΑΝΑΦΩΝΗΣΗ: Είναι η επιφωνηματική λέξη ή φράση που στόχο έχει να δηλώσει τα συναισθήματα του προσώπου που μιλά. Η αναφώνηση αισθητοποιεί τα συναισθήματα.
ΕΙΡΩΝΕΙΑ : Είναι το λεκτικό σχήμα που χρησιμοποιείται για να αποδοθεί ένα νόημα διαφορετικό ή αντίθετο από αυτό που ισχύει στην πραγματικότητα. Συνήθως με την ειρωνεία δηλώνεται υποτίμηση ή αποδοκιμασία.
ΥΠΕΡΒΟΛΗ : Πρόκειται για λέξεις ή φράσεις με τις οποίες μεγεθύνεται ένα χαρακτηριστικό, μία ιδιότητα, μία ενέργεια, μία κατάσταση σε επίπεδα εξωπραγματικά. Δίνεται για έμφαση.
ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ :Είναι το σχήμα λόγου στο οποίο δύο ή περισσότερες προτάσεις αρχίζουν με την ίδια λέξη. Δίνεται για λόγους έμφασης.
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ : Είναι το σχήμα λόγου στο οποίο μία έννοια εμφανίζεται δύο (ή περισσότερες) φορές είτε αυτούσια είτε λίγο διαφοροποιημένη. Δίνεται για λόγους έμφασης.
ΕΜΦΑΣΗ : Σε αυτό το σχήμα του λόγου ένα στοιχείο τονίζεται πολύ, ώστε ο αναγνώστης νατο προσέξει με κάθε τρόπο.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ : Μεταφορά έχουμε όταν μία ιδιότητα ενός προσώπου, ζώου ή πράγματος, αφηρημένης έννοιας αποδίδεται σε κάποιο άλλο (πρόσωπο, ζώο, πράγμα αφηρημένη έννοια). Οι μεταφορές δίνουν ζωντάνια.
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ : Παρομοίωση έχουμε όταν παρουσιάζουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα όμοιο με κάποιο άλλο ως προς μια ιδιότητα. Η παρομοίωση εκφέρεται με τις σαν, καθώς, όπως, σαν να, θαρρείς, λες κ.ά. Το κείμενο δονείται από ένταση.
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ : Είναι η απόδοση ανθρώπινων ιδιοτήτων σε άψυχα αντικείμενα ή αφηρημένες έννοιες (π.χ. ζώα, φυτά, πράγματα). Το κείμενο δονείται από ένταση.
ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ : Αναδίπλωση υπάρχει όταν η τελευταία λέξη ή φράση μιας πρότασης επαναλαμβάνεται στην αρχή της επόμενης.
ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ : Αποσιώπηση υπάρχει όταν ο λόγος σταματά επειδή ο ομιλητής δεν θέλει να συνεχίσει (είτε από άγνοια είτε από συγκίνηση είτε για έμφαση) και τη θέση του παίρνουν αποσιωπητικά.
ΕΥΦΗΜΙΣΜΟΣ: Ο ευφημισμός είναι ο έπαινος, το εγκώμιο αλλά και η ονομασία κάποιου δυσάρεστου όρου ή γεγονότος με επαινετική λέξη. Δηλαδή στον ευφημισμό συνήθως χρησιμοποιούμε μια λέξη ή μια έκφραση στη θέση μιας άλλης, επειδή θεωρείται λιγότερο αρνητική, δυσοίωνη , επιθετική ή χυδαία από αυτήν που αντικαθιστά. Είναι ένα από τα είδη «διπλής γλώσσας». Η χρήση των ευφημισμών εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας στη χρήση της γλώσσας σε διάφορα περιβάλλοντα.

Share on email

EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

ΤΥΠΟΙ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Α. ΑΡΘΡΟ
Στην εφημερίδα του σχολείου ή του δήμου/της κοινότητας
Σε περιοδικό

Στο ηλεκτρονικό περιοδικό / στην ιστοσελίδα του σχολείου...

Δε χρειάζεται προσφώνηση
Ύφος σοβαρό, αντικειμενικό, αναφορική λειτουργία της γλώσσας, δεν αποκλείονται ωστόσο χιουμοριστικές ή καυστικές αποχρώσεις στο λόγο.
ΠΑΝΤΑ ΒΑΖΟΥΜΕ ΤΙΤΛΟ που είναι ευσύνοπτος, περιεκτικός, αφορά στο σύνολο του θέματος κι όχι σε μια επιμέρους πτυχή του. Μπορεί να περιέχει σχόλιο είτε με τη μορφή λεκτικού/αξιολογικού χαρακτηρισμού είτε με τη χρήση σημείων στίξης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η σχολική μας εφημερίδα δίνει σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία/ το βήμα από το οποίο μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας που απασχολούν τους νέους της ηλικίας μας. Ένα τέτοιο φαινόμενο είναι και…
Με αφορμή το…..Χ ….γεγονός αποφάσισα να εκφράσω τις θέσεις μου γι΄αυτό το θέμα στις σελίδες της σχολικής μας εφημερίδας….
Η αφόρμηση μπορεί να είναι ένα επίκαιρο γεγονός (πχ. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών που φέρνει στο προσκήνιο….)

Β. ΟΜΙΛΙΑ
Στη Βουλή των Εφήβων
Σε συνέδριο, εκδήλωση του σχολείου, του Δήμου κτλ
Συζήτηση με συμμαθητές στην τάξη (εδώ το ύφος είναι άμεσο και οικείο)
Ο μαθητής είτε εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του – οπότε εκφράζει προσωπικές απόψεις – είτε αντιπροσωπεύει τη μαθητική – οπότε μιλά εξ ονόματος των συμμαθητών και χρησιμοποιεί το α΄πληθυντικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί το στοιχείο της πλαστοπροσωπίας, οπότε ο μαθητής ενδέχεται να κληθεί να υποδυθεί ένα άλλο πρόσωπο (πχ. Μιλά ως διευθυντής/ διευθύντρια του σχολείου, ως μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης κτλ)
ΔΟΜΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
1. ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟΥ
Ποικίλλει ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου =
πχ. Αγαπητοί συμμαθητές
Αγαπητοί καθηγητές
Αγαπητοί συνδημότες
Κυρίες και κύριοι
Φίλοι μου
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣΑναφερόμαστε πάντα στην εκδήλωση που στάθηκε η αφορμή για την ομιλία μας
πχ. Ο θεσμός της βουλής των εφήβων προσφέρει σε όλους εμάς τους νέους την ευκαιρία να εκφράσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας / να ασκήσουμε κριτική στα «κακώς κείμενα» της εποχής μας / μια ευκαιρία να ακουστεί ο λόγος των νέων για τα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας. Από αυτό το βήμα, λοιπόν, θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου/ ανησυχίες μου για……………..
πχ. Με αφορμή την εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμο / το σχολείο μας, αξιοποιώ την ευκαιρία να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου αναφορικά με…
πχ. Χαιρετίζω την πρωτοβουλία του δήμου/ σχολείου μας για τη διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής με θέμα…. και αξιοποιώ την ευκαιρία αυτή προκειμένου να εκφράσω κι εγώ τις ανησυχίες μου σχετικά με…
πχ. Με δεδομένη την ευαισθησία που έχουμε εμείς οι νέοι για θέματα …
3.ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-εκπροσωπώντας τη μαθητική κοινότητα θα ήθελα να επισημάνω…
- πρόθεσή μου δεν είναι τόσο ο καταλογισμός ευθυνών, όσο κυρίως η διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και η αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων…
- Κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ και…
- Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθώ και..
- Ας αναλογιστούμε όλοι,…Ας προβληματιστούμε πάνω…/ Ας θυμηθούμε…
- Δεν πρέπει να λησμονήσουμε και …
- Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως…
- Αναμφισβήτητα είναι σημαντικό κι εσείς να συμμεριστείτε τις ανησυχίες μου/ ή να αφουγκραστείτε την αγωνία της γενιάς μου αναφορικά με…
- Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και…
- Θεωρώ χρέος μου να τονίσω/ να εξάρω το ρόλο- τη συμβολή/ να αναδείξω από αυτό το βήμα όλες τις παραμέτρους του φαινομένου και να καταστήσω σαφές ότι…
- Κι εσείς γνωρίζετε ότι…/ Κατανοείτε ότι….
- Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι…
- Είναι αναγκαίο να φωτίσουμε κι αυτή την πλευρά του θέματος, ώστε να καταστεί σαφές πως…
- Προς επίρρωση των παραπάνω πρέπει να προσθέσω και…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
- Η συλλογιστική πορεία που αναπτύχθηκε οδηγεί στο συμπέρασμα…
- Όλα όσα αναφέραμε οδηγούν στο συμπέρασμα…
- Συνοψίζοντας θα καταλήξω στο συμπέρασμα…
- Είναι φανερό , λοιπόν,…
- Ευχή όλων είναι…
- Θα ήθελα να ολοκληρώσω την ομιλία μου με την ευχή…/ την προτροπή…/ με τα λόγια του…της…
- Είναι ευθύνη όλων λοιπόν….
- Σε καμία λοιπόν περίπτωση δεν…αλλά…

Γ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Το ύφος της επιστολής ποικίλλει ανάλογα με τον αποδέκτη της
- Ύφος οικείο, άμεσο και καθημερινό όταν απευθύνεται σε φιλικό πρόσωπο
- Ύφος επίσημο, τυπικό όταν απευθύνεται σε πρόσωπα που εκπροσωπούν φορέα εξουσίας, είναι επίσημα….
1.ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
Αξιότιμε κύριε /-α/-οι
Κύριε διευθυντά / κύριε υπουργέ
Ή
Αγαπητέ μου φίλε
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
-Αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής αυτής στάθηκε/ αποτέλεσε…
-Σας απευθύνουμε αυτή την επιστολή προκειμένου=
 να σας γνωστοποιήσουμε…
 να σας ανακοινώσουμε την πρόθεσή μας
 να ζητήσουμε τη συνδρομή σας / ή την προσωπική σας παρέμβαση..
 να καταθέσουμε το αίτημα…
 να απευθύνουμε έκκληση…
- Σκοπός αυτής της επιστολής είναι…
- Με αφορμή το ….γεγονός…αποφασίσαμε να συντάξουμε την επιστολή αυτή εκπροσωπώντας….
3. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-Κι εσείς γνωρίζετε ότι..
- Είναι γνωστή η ευαισθησία σας για θέματα…
- Σας εκθέτουμε τα επιχειρήματά μας που ελπίζουμε ότι θα φωτίσουν ολόπλευρα το θέμα που μας απασχολεί….
- Επισημαίνουμε επίσης ότι….
- Κι εσείς θα συμφωνήσετε με τις θέσεις μας και θα βρείτε δίκαιο το αίτημά μας για…
- Θα θέλαμε να καταστήσουμε σαφές ότι…/να επισημάνουμε ότι…
-Η συλλογιστική μας πορεία θα αναδείξει τη σοβαρότητα του προβλήματος …..
- Οι προτάσεις μας αφορούν στο…
- Διεκδικούμε λοιπόν…
- Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι…
-Κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε τα αίτια…/τις συνέπειες…/τις επιπτώσεις…προκειμένου κι εσείς να αντιληφθείτε…
- Σε καμία περίπτωση δε συμμεριζόμαστε τις θέσεις του Υπουργείου σχετικά με…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
-Ελπίζουμε να λάβετε υπόψη το αίτημα για…
- Από όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα…/ αποδεικνύεται ότι…
- Το σχολείο μας, λοιπό, δίκαια διεκδικεί από το Υπουργείο την έγκριση της δαπάνης για…
- Η πρότασή μας λοιπόν….Το αίτημα μας λοιπόν…
- Αποβλέπουμε λοιπόν σε μια εποικοδομητική συνεργασία , εφόσον έχουμε κοινό στόχο την….
-Ελπίζουμε ότι οι προτάσεις μας θα εισακουστούν και θα αποδειχτούν χρήσιμες συμβάλλοντας στην προσπάθεια που καταβάλλετε κι εσείς…
Με εκτίμηση
Με φιλικούς χαιρετισμούς