Η Ζωή εν Τάφω απ’ όπου προέρχεται το απόσπασμα του σχολικού βιβλίου, είναι μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και λαϊκότροπη έκφραση, το οποίο στο μεγαλύτερο μέρος του παρουσιάζεται ως ημερολόγιο που κρατά ο λοχίας Κωστούλας στη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (ο Κωστούλας είναι το προσωπείο του συγγραφέα, ο οποίος πολέμησε στο Μέτωπο). Το βιβλίο χωρίζεται σε αφηγηματικές ενότητες ανάλογα με τη φυσική πορεία της πολεμικής ζωής του λοχία. Θεωρείται το αντιπροσωπευτικότερο ελληνικό αντιπολεμικό μυθιστόρημα.
Διδακτικοί στόχοι
Επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:
Να γνωρίσουν το συγγραφέα και το έργο του.
Να έρθουν σ’ επαφή με τη γενιά του ’30 και να γνωρίσουν ένα από τα πιο γνωστά και αξιόλογα δείγματα της γραφής του Στρατή Μυριβήλη.
Να έρθουν σε επαφή με ένα αντιπροσωπευτικό έργο της αντιπολεμικής λογοτεχνίας και, με αφορμή αυτό, να αναζητήσουν και άλλα έργα αυτού του είδους.
Να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ιστοριογραφική αφήγηση ως προς τους τρόπους αποτύπωσης των ιστορικών γεγονότων.
Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα ύφους, λογοτεχνικής γλώσσας και αφηγηματικής τεχνικής και να είναι σε θέση να σχολιάζουν συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση και το σκοπό που αυτά επιτελούν.
Να αποκτήσουν τη δεξιότητα να εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ρεαλισμού σε κείμενα της μεταπολεμικής πεζογραφίας.
Να ασκηθούν στη δημιουργική γραφή επανεγγράφοντας αποσπάσματα του κειμένου σε άλλο πλαίσιο αναφοράς
Να προβληματιστούν για την αγριότητα και το παράλογο του πολέμου, καθώς και για τις συνέπειες που αυτός επιφέρει σε όποια εποχή κι αν διεξάγεται.
Να αποδοκιμάσουν την ωμή βία του.
Να αναπτύξουν την ικανότητα της ενσυναίσθησης μελετώντας το πρόβλημα του πολέμου, καλούμενοι να διατυπώσουν θέσεις.
Να συνειδητοποιήσουν την προσφορά των ζώων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και να προβληματιστούν για την εμπλοκή τους σε αυτόν.
Να αναφερθούν γενικότερα στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα. Να εκτιμήσουν πανανθρώπινες αξίες όπως της ειρήνης και της ζωής.
Να αναπτύξουν στάσεις και συμπεριφορές που θα προάγουν την ειρήνη.
Να αναπτύξουν διάθεση φιλαναγνωσίας.
Να αναπτύξουν δημιουργικότητα μέσω της παραγωγής προσωπικού λόγου.
Να κατανοούν τη συνομιλία μεταξύ έργων τέχνης και να εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές Να αναζητούν, να αντλούν και να αξιοποιούν οπτικοακουστικό υλικό για τη διεκπεραίωση εργασιών και να το συνεξετάζουν με το λογοτεχνικό κείμενο.
Θεματικά κέντρα
· Η αγριότητα και το παράλογο του πολέμου με θύματα κυρίως τα ανυπεράσπιστα ζώα
· Η αδυναμία του ανθρώπου να αντιδράσει μπροστά στη βαρβαρότητα
· Η φύση ως παράγοντας σωματικής και ψυχικής εκτόνωσης
Ενότητες
α) «Τα ζα… ανθρώπων» Άνθρωποι και ζώα αντιμέτωποι με τον παραλογισμό του πολέμου.
β) «Η μεραρχία μας… της Μεραρχίας μας» Η μεταφορά των ζώων στο μέτωπο
δ) «Ένα αεροπλάνο… να παραδώσει» Η μακάβρια εξόντωσή τους από τον βομβαρδισμό
ε) «Ένας ημιονηγός… ματωμένες» Ο τραγελαφικός επίλογος
Δομή –Θεματικά κέντρα
1η αφηγηματική σκηνή (Τα ζα…..Ανθρώπων)
Άνθρωποι και ζώα αντιμέτωποι με τον παραλογισμό του πολέμου
2η αφηγηματική σκηνή (Η μεραρχία μας…..της Μεραρχίας μας.)
Η ταλαιπωρία των ζώων κατά τη μετάβασή τους στον πόλεμο.)
3η αφηγηματική σκηνή (Τα ζα…παραδώσει)
Η ανάπαυλα των ζώων μετά το κουραστικό ταξίδι και η μαζική εξόντωση τους
4η αφηγηματική σκηνή (Ένας….ματωμένες)
Η κωμικοτραγική σκηνή του ημιονηγού
1η αφηγηματική σκηνή
Εδώ ο αφηγητής συγγραφέας εκφράζει την αγανάκτησή του που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ζώα στον πόλεμο και συγκρίνει την τύχη των πρώτων με τα δεύτερα.
Χαρακτηριστικά παρουσιάζει τα αίτια των πολέμων αποδίδοντάς τα στις ανθρώπινες αδυναμίες:¨έχουμε τις αδυναμίες μας, τις ιδεολογίες μας….τις μεγαλομανίες μας και τους ενθουσιασμούς μας.)Με ειρωνικό ύφος καταλήγει:¨απ΄ όλα αυτά μαγειρεύεται ο πόλεμος¨ . Με αίσθημα ντροπής αλλά και ενοχής ομολογεί ότι στο παιγνίδι του πολέμου οι άνθρωποι είναι σε πλεονεκτική θέση αφού είναι επιλογή τους και μάλιστα έχουν διάφορα μέσα αυτοπροστασίας(πονηριές…λιποταξίες). Είναι λοιπόν εύλογη η απορία αλλά και ερώτηση: Όμως τα΄ αγαθά τα ζα που τα επιστρατεύουμε να κάνουν μαζί μας τον πόλεμο; Σε σύγκριση λοιπόν με τους ανθρώπους τα ζώα δεν έχουν τρόπο να προστατεύσουν τον εαυτό τους και γίνονται τα αθώα θύματα του παραλογισμού των ανθρώπων.
2η αφηγηματική σκηνή
Εδώ ουσιαστικά περιγράφεται η περιπέτεια των ζώων από τη στιγμή που έφυγαν από το νησί ως την άφιξή τους στα χαρακώματα της Μακεδονίας στο χωριό Κούπα.Η «περιπέτεια» αυτή ακολουθεί τα εξής στάδια:
Η περιγραφή της «περιπέτειας» γίνεται με «όπλο»την ρεαλιστική περιγραφή των εικόνων (οπτικές και κυρίως κινητικές).
3η αφηγηματική σκηνή
Αποτελεί το κέντρο της αφήγησης η περίφημη αυτή σκηνή όπου περιγράφεται κατ΄ αρχήν με λυρικούς τόνους η ξεκούραση και η γενετήσια απόλαυση των ζώων ως προανάκρουση του μαζικού αφανισμού τους, που δίδεται σκόπιμα με ωμό ρεαλισμό.
Προφανώς οι ειδυλλιακές σκηνές της απόλαυσης έρχονται σε αντίθεση με την ωμές σκηνές θανάτου, που έτσι προβάλλουν έντονα το αντιπολεμικό μήνυμα του αφηγητή συγγραφέα. Οι εικόνες είναι ηχητικές και κυρίως οπτικές:
Απέναντι στον λυρισμό της απόλαυσης ακολουθεί ο ρεαλισμός του φρικτού μακελειού που αποδίδει με τον πιο παραστατικό τρόπο τις αντιδράσεις των αθώων και ανυποψίαστων ζώων:
Σημείωση: Η συγκεκριμένη σκηνή με την λυρική περιγραφή της απόλαυσης των ζώων μας παραπέμπει στην ομόλογη σκηνή από το β΄ σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων του Σολωμού (βλέπε σελ. 61 σχολικού βιβλίου)
4η αφηγηματική σκηνή
Δεν θα μπορούσε πιο πειστικά να μας δώσει ο αφηγητής συγγραφέας τον παραλογισμό στον οποίο μπορεί να οδηγήσει ο πόλεμος τον άνθρωπο, από την συγκεκριμένη σκηνή του πανικόβλητου ημιονηγού που τρέχει μέσα στο βομβαρδισμό σέρνοντας με το χαλινάρι το κεφάλι ενός γαιδάρου, χωρίς να έχει αντιληφθεί ότι το ζώο έχει αποκεφαλιστεί.
Η σκηνή είναι κωμικοτραγική, αφού από τη μια παρακολουθούμε τον αλλόφρονα ημιονηγό να τραβάει το ζώο με τη βεβαιότητα ότι το έχει σώσει και από την άλλη το γιουχάισμα των φαντάρων(η γιούχα της φανταριας), που παρακολουθεί το αλλόκοτο κα αφύσικο θέαμα.
Η καταληκτική πρόταση είναι η κορυφαία έκφραση λυρισμού αλλά και ρεαλισμού.
Το ζώο μέσα στα κλειδωμένα του δόντια (είναι κλειδωμένα γιατί θάνατος τα έκλεισε για πάντα) κρατούσε ακόμη μια τούφα κίτρινες μαργαρίτες, απομεινάρια της απόλαυσης και της πανδαισίας των αισθήσεων, σημάδι ότι ο θάνατος τα βρήκε ανυποψίαστα την ώρα που γεύονταν τη ζωή(αντίθεση).
Οι μαργαρίτες που κόπηκαν είναι σύμβολο χαράς και ζωής είναι όμως ματωμένες(αντίθεση).Το αίμα που τις πότισε συμβολίζει το θάνατο που ήρθε απρόσμενα ίσως όμως και τη ζωή που διεκδικεί τη θέση της μέσα στη χειρότερη φρίκη.
Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής
Χώρος: κάποιο νησί, η Θεσσαλονίκη και το Μέτωπο της Μακεδονίας
Χρόνος:Α΄ παγκόσμιος πόλεμος
Η αφήγηση είναι γραμμική και ο αφηγητής συμμετέχει στα γεγονότα (ως δευτερεύον πρόσωπο), εναλλάσσοντας το α΄ πρόσωπο ενικό με το α΄ πληθυντικό. Στην α΄ περίπτωση εκφράζει πιο προσωπικές απόψεις,(Θαρρώ, στοχάζομαι) ενώ στη β΄ περίπτωση εκφράζεται ως μέλος του συλλογικού εμείς(η Μεραρχία μας, μαζίμας, της Μεραρχίας μας). Ωστόσο υπάρχουν σκηνές (ο βομβαρδισμός στη χαράδρα)
όπου φαίνεται ότι ο αφηγητής αποσύρεται και η αφήγηση μοιάζει τριτοπρόσωπη.
όπου φαίνεται ότι ο αφηγητής αποσύρεται και η αφήγηση μοιάζει τριτοπρόσωπη.
Ο συγγραφέας, αν και δίνει την ιστορία του με πρωτοπρόσωπη αφήγηση
Γλώσσα: η χρήση λαϊκών τύπων συνδυάζεται με άριστο χειρισμό των κατάλληλων λέξεων, ώστε να επιτυγχάνεται η απόλυτη ακριβολογία και η σαφήνεια
που ενισχύει την αίσθηση του αυτοβιογραφικού στοιχείου,
επιλέγει να παρουσιάσει το κείμενό του ως μια σειρά επιστολών ενός συμπολεμιστή του,
του λοχία Αντώνη Κωστούλα, που απευθύνονται σε κάποια γυναίκα.
Το συγγραφικό αυτό τέχνασμα της πλαστοπροσωπίας,
που αποδίδει την ιστορία του ίδιου του συγγραφέα σε κάποιο άλλο πρόσωπο,
είναι σύνηθες στη λογοτεχνία και αποτελεί έναν τρόπο αποστασιοποίησης του συγγραφέα
από τις σκέψεις και τα λόγια του αφηγητή.
Η ιστορία δοσμένη ως το κείμενο ενός άλλου προσώπου,
διατηρεί την αλήθεια του αυτοβιογραφικού κειμένου (πρωτοπρόσωπη αφήγηση),
ενώ παράλληλα δεν προσλαμβάνεται απ’ τους αναγνώστες
ως ένα εντελώς προσωπικό βίωμα του συγγραφέα.
Έτσι, τα γεγονότα της ιστορίας χάνουν τον υποκειμενικό χαρακτήρα
που θα τους προσέδιδε η θέασή τους ως αυτοβιογραφικών στοιχείων του συγγραφέα
και αποκτούν περισσότερη αντικειμενικότητα και καθολικότητα.
Ο συγγραφέας, δηλαδή, επιθυμεί να δηλώσει στους αναγνώστες του
πως δεν έχει σημασία αν οι εμπειρίες και τα γεγονότα που αφηγείται συνέβησαν στον ίδιο ή όχι,
καθώς στα πλαίσια του πολέμου οι εμπειρίες αυτές είναι κοινές για πάρα πολλά άτομα.
Η συναισθηματική κατάσταση του αφηγητή, ο πόνος, η μοναξιά, η απελπισία
και η διαρκής παρουσία του θανάτου, αποτελούσαν κοινό βίωμα για όλους τους στρατιώτες.
Η αλήθεια επομένως όσων καταγράφονται στην ιστορία αυτή
δε θα πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στον ίδιο τον συγγραφέα.
Εκφραστικά μέσα:
1)Σχήματα λόγου: Μεταφορές (στην αποθέωση των οβίδων, η λαγκαδιά βόγκησε βαριά)/
παρομοιώσεις (σαν ανθρώποι, σαν κοκκινωπά φίδια) /
Αντιθέσεις: Η αντίθεση ανάμεσα στην ειδυλλιακή εικόνα της χαράδρας και την άγρια σφαγή των ζώων. Η αντίθεση ανάμεσα στην ταλαιπωρία των γαϊδάρων στη διαδρομή προς τη Θεσσαλονίκη και στην άφιξη τους στην όμορφη χαράδρα, όπου είχαν μια ευτυχισμένη ανάπαυλα
Ασύνδετο: «κλωτσούσανε…φρουμάζανε, στριφογύριζαν τους βολβούς-με τους Γερμανούς ,με τους Τούρκους, με τους Βούλγαρους- Ανετρίχιαζαν, τρέμανε τα ρουθούνια τους, ανοίγανε τα πλατιά χείλια».,
2.Ειρωνεία: «Απ΄ όλα αυτά μαγειρεύεται περίφημα ο πόλεμος- Τα’ χανε κι αυτοί με τους Γερμανούς, με τους Τούρκους, με τους Βούλγαρους».)
3.Εικόνες:
Οι ρεαλιστικές εικόνες της μεταφοράς των ζώων «Τους αρπούσε το βίντσι…η τρομάρα τους ήταν εκπληχτικά ζωγραφισμένη …κλωτσούσανε το κενό.. ρυτίδιαζε από τη φρίκη»
Η ειδυλλιακή εικόνα της χαράδρας «ήταν χαρά θεού…πανηγύρι της αναπαραγωγής »
Οι λυρικές εικόνες της ανταπόκρισης των ζώων στο κάλεσμα της φύσης «Οι γάιδαροι άκουσαν το μεγάλο κάλεσμα και απάντησαν με το ερωτικό τους σάλπισμα…Η χαράδρα βούιξε…Ο αντίλαλος πήρε τα ερωτικά σαλπίσματα…στο Περιστέρι»
Οι ρεαλιστικές και ωμές εικόνες του βομβαρδισμού «Ένα αεροπλάνο ξεκίνησε τότες…Κατόπι γύρισε πίσω μέσα στην αποθέωση των οβίδων…πλήθαιναν γύρω του»
Η κωμικοτραγική εικόνα του πανικόβλητου ημιονηγού, που τράπηκε σε φυγή σέρνοντας από το χαλινάρι αντί για το γάιδαρο του, το κομμένο του κεφάλι. Η ρεαλιστική εικόνα του αποκεφαλισμένου ζώου, που κρατά ακόμη ανάμεσα στα δόντια του ένα μάτσο ματωμένες κίτρινες μαργαρίτες.
Παράλληλα κείμενα
Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Β΄ σχεδίασμα Δ. Σολωμού
Pablo Picasso Guernica
Κώστας Βάρναλης ¨Η μπαλάντα του κύρ-μέντιου¨ YouTube - I Mpalanta tou kyr mentiou-nikos Ksilouris
Ανωχώρι, Κατωχώρι Και ζευγάρι με το βόδι
Ανηφόρι,κατηφόρι άλλο μπόι κι άλλο πόδι
Και με κάμα και βροχή όργανα στα ρέματα
Ώσπου μου ΄βγαινε η ψυχή τ΄ αφεντός τα στρέμματα
Εἰκοσι χρονώ γομάρι και στον πόλεμο όλα για όλα
Σήκωσα όλο το νταμάρι κουβαλούσα πολυβόλα
κι έχτισα στην εμπασιά να σκοτώνονται οι λαοί
Του χωριού την εκκλησιά για τ΄ αφέντη το φαΐ
Ασκήσεις
. Η οπτική γωνία του συγγραφέα: Στο εισαγωγικό μέρος εκθέτει τα προσωπικά του συναισθήματα για την αδικαιολόγητη εμπλοκή των αθώων ζώων στον πόλεμο[1]. Συγκρίνοντας τις τύχες των ανθρώπων και των ζώων στον πόλεμο, θεωρεί πιο αδικημένα τα δεύτερα και τα συμπονά, γιατί εμπλέκονται ακούσια και χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν.
. Ακολουθεί η ρεαλιστική περιγραφή της περιπέτειάς τους, η οποία αρχίζει με τον τρόμο τους κατά τη μεταφορά τους από το νησί στη Μακεδονία και καταλήγει στη μαζική τους εξόντωση κατά τον βομβαρδισμό.
. Μοναδική διαφυγή, η οποία επιπλέον αποτελεί έντονη αντίθεση με τη σκληρή δοκιμασία τους, αποτελεί η πανηγυρική επικράτηση των φυσικών ενστίκτων, η χαρά της τροφής και της αναπαραγωγής, αφού τα ζώα ξελογιάστηκαν από τον «πειρασμό» της φύσης.
. Αυτή η ανάπαυλα έμελλε να τους κοστίσει τη ζωή, καθώς όχι μόνο οι στρατιώτες αλλά και τα ανυποψίαστα ζώα έγιναν στόχος των εχθρικών αεροπλάνων. Η μακάβρια σκηνή του θανάτου τους περιγράφεται με τις ρεαλιστικές και παράλληλα φρικιαστικές εικόνες του βομβαρδισμού και των συνεπειών του πάνω στα αθώα ζώα ( θάνατοι, τραυματισμοί, ψυχομαχητά).
Η αντίδραση των ζώων μπροστά στο θάνατο μοιάζει ανθρώπινη, με τη διαφορά ότι, αν και ολότελα αθώα, πληρώνουν για τις ανομίες και τα εγκλήματα των ανθρώπων.
Η κωμικοτραγική σκηνή του τέλους με τον ημιονηγό που τρέχει μέσα στον βομβαρδισμό, χωρίς να έχει καταλάβει ότι σέρνει από το χαλινάρι μόνο το κομμένο κεφάλι του γαϊδάρου, αποτυπώνει όλη τη φρίκη του πολέμου. Η σκηνή είναι κωμικοτραγική, αφού από τη μια παρακολουθούμε τον αλλόφρονα ημιονηγό να τραβάει το ζώο με τη βεβαιότητα ότι το έχει σώσει και από την άλλη το γιουχάισμα των φαντάρων (η γιούχα της φανταρίας), που παρακολουθεί το αλλόκοτο και αφύσικο θέαμα.
. Η τελευταία φράση είναι μια ρεαλιστική εικόνα γεμάτη λυρισμό: οι ματωμένες μαργαρίτες συμβολίζουν τη ζωή που κόπηκε απότομα, αλλά και ότι η ζωή συνεχίζεται: μέσα από τη φρίκη του πολέμου η ζωή διεκδικεί την παρουσία της. Το ζώο μέσα στα κλειδωμένα του δόντια (είναι κλειδωμένα γιατί θάνατος τα έκλεισε για πάντα) κρατούσε ακόμη μια τούφα κίτρινες μαργαρίτες, απομεινάρια της απόλαυσης και της πανδαισίας των αισθήσεων, σημάδι ότι ο θάνατος τα βρήκε ανυποψίαστα την ώρα που γεύονταν τη ζωή (αντίθεση).
. Οι μαργαρίτες που κόπηκαν είναι σύμβολο χαράς και ζωής, είναι όμως ματωμένες (αντίθεση).Το αίμα που τις πότισε συμβολίζει το θάνατο που ήρθε απρόσμενα, ίσως όμως και τη ζωή που διεκδικεί τη θέση της μέσα στη χειρότερη φρίκη και θα συνεχιστεί μετά από αυτήν
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
1 ο Θέμα (Κατανόηση κειμένου, 6 μονάδες)
Στην εικόνα, κάτω από τον τίτλο του κειμένου, αποτυπώνεται ο πίνακας του Πάμπλο Πικάσο που έχει τίτλο: «Γκερνίκα». Στις 26 Απριλίου 1937 γερμανικά και ιταλικά αεροπλάνα, οι πιλότοι των οποίων πολεμούσαν στο πλευρό των Ισπανών Εθνικιστών, στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, βομβάρδισαν την πόλη Γκερνίκα, στη χώρα των Βάσκων, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι. Ο Πικάσο αποτύπωσε στο έργο του εικόνες από τον βομβαρδισμό. ( Να συγκρίνετε το απόσπασμα του Στρ. Μυριβήλη με τον πίνακα του Πικάσο ως προς το θέμα, τον στόχο και τις εικόνες και να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές.
Ενδεικτική απάντηση:
Ομοιότητες -
Κοινό θέμα: Ο Πόλεμος που σκορπίζει τον θάνατο.
-Στόχος κοινός: Η ευαισθητοποίηση του κοινού στις ολέθριες συνέπειες του πολέμου, αντιπολεμικά μηνύματα
-Εικόνες παρόμοιες: Οι αποσπασματικές εικόνες του πίνακα θυμίζουν την γρήγορη εναλλαγή των εικόνων στην 7η παράγραφο, στις οποίες αποτυπώνεται η φρίκη, ο πόνος, η καταστροφή.
Διαφορές -Στον πίνακα του Πικάσο η καταστροφή είναι γενικευμένη, σε ζώα και ανθρώπους, όχι μόνο σε ζώα, όπως στο απόσπασμα από τη «Ζωή εν τάφω».
- Στον πίνακα δεν υπάρχει χαρά, μόνο οδύνη · ενώ στο απόσπασμα υπάρχει μία σκηνή με τα γαϊδούρια να απολαμβάνουν τη χαρά της ζωής.
- Στο απόσπασμα ο αφηγημένος χρόνος διαρκεί περισσότερο από τη στιγμή που αποτυπώνει ο πίνακας του Πικάσο. Ο πίνακας αντιστοιχίζεται με την 7η παράγραφο του αποσπάσματος.
- Στο απόσπασμα υπάρχουν φωτογραφικές περιγραφές (νατουραλισμός), ενώ στον πίνακα του Πικάσο οι εικόνες έχουν «αφαίρεση».
ή (τρίτη επιλογή για τον/την εκπαιδευτικό)
Η «Ζωή εν τάφω» του Στρ. Μυριβήλη κατατάσσεται στην Αντιπολεμική Λογοτεχνία. Ποιο είναι το αντιπολεμικό μήνυμα που περιέχει το συγκεκριμένο απόσπασμα; (μέχρι 60 λέξεις) Ενδεικτική απάντηση: Ο Στρατής Μυριβήλης δείχνει την ταλαιπωρία και τον πόνο των ζώων στον πόλεμο, τόσο κατά τη μεταφορά τους, όσο και στο πεδίο της μάχης. Στην τύχη των γαϊδουριών αποτυπώνεται το φρικτό πρόσωπο του πολέμου που σκορπίζει τον θάνατο και αμαυρώνει τη χαρά της ζωής. Ο αφηγητής αισθάνεται ντροπή για την αντιμετώπιση των ζώων στον πόλεμο. Πόσο μάλλον για τους ανθρώπους…
2 ο θέμα (Γλώσσα του κειμένου, 6 μονάδες) Με ποια εκφραστικά μέσα (μέχρι δύο) υποστηρίζεται το αντιπολεμικό μήνυμα του αφηγήματος; Να δικαιολογήσετε ην απάντησή σας.
Ενδεικτική απάντηση: 1. Οι αντιθέσεις: α) Η σκηνή με τα γαϊδούρια να απολαμβάνουν την ξεκούραση , το φαγητό και τον έρωτα (4η παράγραφος) έρχεται σε αντίθεση με τις επόμενες, όπου κυριαρχεί ο θάνατος και η καταστροφή.
2. Τα ασύνδετα σχήματα στην 1η και 7η παράγραφο. Πιο συγκεκριμένα, στην 1η παράγραφο: «Κλωτσούσανε στο κενό, φρουμάζανε, στριφογύριζαν τους βολβούς και το πετσί τους ρυτίδιαζε απ' τη φρίκη» και στη 7η «Ανετρίχιαζαν, τρέμανε τα ρουθούνια τους, ανοίγανε τα πλατιά χείλια ξεσκεπάζοντας τα δόντια τους και σερνόντανε με τσακισμένα πόδια». Και στις δύο περιπτώσεις με τα ασύνδετα σχήματα τονίζεται η ταλαιπωρία, ο πόνος και η οδύνη των ζώων και μέσα από αυτά η φρίκη του πολέμου. (Μπορεί να υπάρξουν και άλλες απαντήσεις, επίσης αποδεκτές: η νατουραλιστική/ρεαλιστική φωτογραφική περιγραφή, χαρακτηριστικές εικόνες, όπως η τελευταία, που λειτουργεί και ως σύμβολο).
3ο θέμα (Παραγωγή λόγου, 8 μονάδες) Μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα παρακάτω θέματα (Οδηγία για τους/τις μαθητές/τριες): α.«... ο σεβασμός των ζώων από τους ανθρώπους είναι αδιαχώριστος με τον αντίστοιχο σεβασμό ανθρώπου προς άνθρωπο.» Από την οικουμενική διακήρυξη για τα δικαιώματα των ζώων, Παρίσι, 1978. Να συσχετίσετε την παραπάνω θέση με το απόσπασμα του Στρ. Μυριβήλη. 36 Ενδεικτική απάντηση Στη σκέψη του Μυριβήλη ισχύει αυτό που εκφράζεται στην οικουμενική διακήρυξη: εκεί που δεν σέβονται τη ζωή των ζώων δε γίνεται σεβαστή και η ζωή των ανθρώπων, γιατί το κέρδος, η ικανοποίηση οικονομικών, πολιτικών και άλλων συμφερόντων υπερισχύει των συναισθημάτων και της ανθρωπιάς. Ή (δεύτερη επιλογή για τους/τις μαθητές/τριες) β. « Ένας ημιονηγός, μόλις άρχισε ο βομβαρδισμός, βάλθηκε να τρέχει σαστισμένος. Βαστούσε γερά το χαλινάρι του γαϊδάρου του κι έτρεχε σαν τρελός. Έφτασε έτσι ως τ' αμπριά των Φραντσέζων ψωμάδων. Εκεί πια, μέσα στα γιούχα της φανταριάς, πήρε είδηση πως έσερνε πίσω του το κεφάλι του γαϊδάρου θερισμένο απ' το λαιμό». Είσαι ο ημιονηγός σε μεγάλη ηλικία που αφηγείσαι το παραπάνω περιστατικό στα εγγόνια σου, που δεν έχουν εμπειρίες από πολέμους, και θέλεις με αυτή την ιστορία να δείξεις τη φρίκη του πολέμου (100-200 λέξεις)
Τα ζώα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο
1 ο Θέμα (Κατανόηση κειμένου, 6 μονάδες)
Στην εικόνα, κάτω από τον τίτλο του κειμένου, αποτυπώνεται ο πίνακας του Πάμπλο Πικάσο που έχει τίτλο: «Γκερνίκα». Στις 26 Απριλίου 1937 γερμανικά και ιταλικά αεροπλάνα, οι πιλότοι των οποίων πολεμούσαν στο πλευρό των Ισπανών Εθνικιστών, στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, βομβάρδισαν την πόλη Γκερνίκα, στη χώρα των Βάσκων, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι. Ο Πικάσο αποτύπωσε στο έργο του εικόνες από τον βομβαρδισμό. ( Να συγκρίνετε το απόσπασμα του Στρ. Μυριβήλη με τον πίνακα του Πικάσο ως προς το θέμα, τον στόχο και τις εικόνες και να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές.
Ενδεικτική απάντηση:
Ομοιότητες -
Κοινό θέμα: Ο Πόλεμος που σκορπίζει τον θάνατο.
-Στόχος κοινός: Η ευαισθητοποίηση του κοινού στις ολέθριες συνέπειες του πολέμου, αντιπολεμικά μηνύματα
-Εικόνες παρόμοιες: Οι αποσπασματικές εικόνες του πίνακα θυμίζουν την γρήγορη εναλλαγή των εικόνων στην 7η παράγραφο, στις οποίες αποτυπώνεται η φρίκη, ο πόνος, η καταστροφή.
Διαφορές -Στον πίνακα του Πικάσο η καταστροφή είναι γενικευμένη, σε ζώα και ανθρώπους, όχι μόνο σε ζώα, όπως στο απόσπασμα από τη «Ζωή εν τάφω».
- Στον πίνακα δεν υπάρχει χαρά, μόνο οδύνη · ενώ στο απόσπασμα υπάρχει μία σκηνή με τα γαϊδούρια να απολαμβάνουν τη χαρά της ζωής.
- Στο απόσπασμα ο αφηγημένος χρόνος διαρκεί περισσότερο από τη στιγμή που αποτυπώνει ο πίνακας του Πικάσο. Ο πίνακας αντιστοιχίζεται με την 7η παράγραφο του αποσπάσματος.
- Στο απόσπασμα υπάρχουν φωτογραφικές περιγραφές (νατουραλισμός), ενώ στον πίνακα του Πικάσο οι εικόνες έχουν «αφαίρεση».
ή (τρίτη επιλογή για τον/την εκπαιδευτικό)
Η «Ζωή εν τάφω» του Στρ. Μυριβήλη κατατάσσεται στην Αντιπολεμική Λογοτεχνία. Ποιο είναι το αντιπολεμικό μήνυμα που περιέχει το συγκεκριμένο απόσπασμα; (μέχρι 60 λέξεις) Ενδεικτική απάντηση: Ο Στρατής Μυριβήλης δείχνει την ταλαιπωρία και τον πόνο των ζώων στον πόλεμο, τόσο κατά τη μεταφορά τους, όσο και στο πεδίο της μάχης. Στην τύχη των γαϊδουριών αποτυπώνεται το φρικτό πρόσωπο του πολέμου που σκορπίζει τον θάνατο και αμαυρώνει τη χαρά της ζωής. Ο αφηγητής αισθάνεται ντροπή για την αντιμετώπιση των ζώων στον πόλεμο. Πόσο μάλλον για τους ανθρώπους…
2 ο θέμα (Γλώσσα του κειμένου, 6 μονάδες) Με ποια εκφραστικά μέσα (μέχρι δύο) υποστηρίζεται το αντιπολεμικό μήνυμα του αφηγήματος; Να δικαιολογήσετε ην απάντησή σας.
Ενδεικτική απάντηση: 1. Οι αντιθέσεις: α) Η σκηνή με τα γαϊδούρια να απολαμβάνουν την ξεκούραση , το φαγητό και τον έρωτα (4η παράγραφος) έρχεται σε αντίθεση με τις επόμενες, όπου κυριαρχεί ο θάνατος και η καταστροφή.
2. Τα ασύνδετα σχήματα στην 1η και 7η παράγραφο. Πιο συγκεκριμένα, στην 1η παράγραφο: «Κλωτσούσανε στο κενό, φρουμάζανε, στριφογύριζαν τους βολβούς και το πετσί τους ρυτίδιαζε απ' τη φρίκη» και στη 7η «Ανετρίχιαζαν, τρέμανε τα ρουθούνια τους, ανοίγανε τα πλατιά χείλια ξεσκεπάζοντας τα δόντια τους και σερνόντανε με τσακισμένα πόδια». Και στις δύο περιπτώσεις με τα ασύνδετα σχήματα τονίζεται η ταλαιπωρία, ο πόνος και η οδύνη των ζώων και μέσα από αυτά η φρίκη του πολέμου. (Μπορεί να υπάρξουν και άλλες απαντήσεις, επίσης αποδεκτές: η νατουραλιστική/ρεαλιστική φωτογραφική περιγραφή, χαρακτηριστικές εικόνες, όπως η τελευταία, που λειτουργεί και ως σύμβολο).
3ο θέμα (Παραγωγή λόγου, 8 μονάδες) Μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα παρακάτω θέματα (Οδηγία για τους/τις μαθητές/τριες): α.«... ο σεβασμός των ζώων από τους ανθρώπους είναι αδιαχώριστος με τον αντίστοιχο σεβασμό ανθρώπου προς άνθρωπο.» Από την οικουμενική διακήρυξη για τα δικαιώματα των ζώων, Παρίσι, 1978. Να συσχετίσετε την παραπάνω θέση με το απόσπασμα του Στρ. Μυριβήλη. 36 Ενδεικτική απάντηση Στη σκέψη του Μυριβήλη ισχύει αυτό που εκφράζεται στην οικουμενική διακήρυξη: εκεί που δεν σέβονται τη ζωή των ζώων δε γίνεται σεβαστή και η ζωή των ανθρώπων, γιατί το κέρδος, η ικανοποίηση οικονομικών, πολιτικών και άλλων συμφερόντων υπερισχύει των συναισθημάτων και της ανθρωπιάς. Ή (δεύτερη επιλογή για τους/τις μαθητές/τριες) β. « Ένας ημιονηγός, μόλις άρχισε ο βομβαρδισμός, βάλθηκε να τρέχει σαστισμένος. Βαστούσε γερά το χαλινάρι του γαϊδάρου του κι έτρεχε σαν τρελός. Έφτασε έτσι ως τ' αμπριά των Φραντσέζων ψωμάδων. Εκεί πια, μέσα στα γιούχα της φανταριάς, πήρε είδηση πως έσερνε πίσω του το κεφάλι του γαϊδάρου θερισμένο απ' το λαιμό». Είσαι ο ημιονηγός σε μεγάλη ηλικία που αφηγείσαι το παραπάνω περιστατικό στα εγγόνια σου, που δεν έχουν εμπειρίες από πολέμους, και θέλεις με αυτή την ιστορία να δείξεις τη φρίκη του πολέμου (100-200 λέξεις)
Τα ζώα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ: http://filologikagymnasium.blogspot.gr/2017/03/blog-post.html
http://6ogymnasio.gr/www/Blog?id=10
http://6ogymnasio.gr/www/Blog?id=10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.