ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

Παθητικός μέλλοντας και αόριστος α΄ και β΄

Α' παθητικός μέλλοντας

Ο παθητικός μέλλοντας σχηματίζεται από το μέσο μέλλοντα, αφού προστε­θεί μεταξύ του θέματος και του χρονικού χαρακτήρα -σ- το πρόσφυμα -θη. Κλίνεται με τις καταλήξεις του μέσου μέλλοντα:

οριστική	ευκτική	απαρέμφατο	μετοχή
λυ-θή-σομαι λυθήσῃ (-σει) λυθήσεται λυθησόμεθα λυθήσεσθε λυθήσονται	λυθησοίμην λυθήσοιο λυθήσοιτο λυθησοίμεθα λυθήσοισθε λυθήσοιντο	λυθήσεσθαι	λυθησόμενος λυθησομένη λυθησόμενον

 Α' παθητικός αόριστος

Ο παθητικός αόριστος δεν έχει θεματικό φωνήεν και σχηματίζεται με την προσθήκη του προσφύματος -θη- ανάμεσα  στο θέμα και στις προσωπικές καταλή­ξεις. Στην οριστική παίρνει στην αρχή του ρηματικού θέματος και την κατάλληλη αύξηση:

Οριστική	Υποτακτ.	Ευκτική	Προστακτ.	Απρμφ.
ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν	λυθῶ λυθῇς λυθῇ λυθῶμεν λυθῆτε λυθῶσι(ν)	λυθείην λυθείης λυθείη λυθείημεν–θεῖμεν λυθείητε-θεῖτε λυθείησαν–θεῖεν	—             λύθητι λυθήτω __ λύθητε λυθέντων/     θήτωσαν	λυθῆναι
				μετοχή λυθείς λυθεῖσα λυθέν

Σχηματισμός:

α) στα φωνηεντόληκτα όπως το λύ-ομαι, αφαιρούμε την κατάληξη –ομαι και βάζουμε στη θέση της την κατάληξη –θήσομαι= λυ-θήσομαι. Στον αόριστο προσθέτουμε μπροστά την αύξηση και στο τέλος την κατάληξη –θην. Π.χ. ἐ-λύ-θην.

Προσοχή! Ορισμένα ρήματα αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν ένα απρόβλεπτο –σ- στους χρόνους αυτούς. Π.χ. κελεύ-ομαι, κελευσθήσομαι, ἐκελεύσθην.

Τα αφωνόληκτα ρήματα μεταβάλλουν το χαρακτήρα τους μπροστά από το -θη- :

α) χειλικά (π, β, πτ → φ)

    λείπομαι → ἐλείφθην

    τρίβομαι → ἐτρίφθην

    κρύπτομαι → ἐκρύφθην

β) ουρανικά (κ, γ, ττ, σσ → χ)

     διώκομαι → ἐδιώχθην

     ἂγω → ἢχθην

     κηρύττομαι → ἐκηρύχθην

γ) οδοντικά (δ, θ, ζ → σ)

    ψεύδομαι → ἐψεύσθην

     πείθομαι → ἐπείσθην

     παρακευάζομαι → παρεσκευάσθην

   

Τα ημιφωνόληκτα ρήματα άλλοτε διατηρούν το χαρακτήρα τους μπροστά από το -θη- και άλλοτε όχι (αλλάζοντας κάποιες φορές και το θέμα τους) :

α) ένρινα (μ, ν)

    νέμομαι → ἐνεμήθην

    ἀμύνομαι → ἠμύνθην, αἰσχύνομαι → ᾐσχύνθην

    σημαίνομαι → ἐσημάνθην, πίνομαι → ἐπόθην

    κρίνομαι → ἐκρίθην, αὐξάνομαι → ηὐξήθην

β) υγρά (λ, ρ) 

    ἀγγέλλομαι → ἠγγέλθην

    αἲρομαι → ᾒρθην

Τα συνηρημένα ρήματα σε –αω, -εω, -οω κάνουν ως εξής:

τιμά-ομαι (τιμῶμαι), τιμη-θήσομαι, ἐτιμή-θην

ποιέ-ομαι (ποιοῡμαι), ποιη-θήσομαι, ἐποιή-θην

δηλό-ομαι (δηλοῡμαι), δηλώ-θήσομαι, ἐδηλώ-θην.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟ

Είδαμε ότι ορισμένα φωνηεντόληκτα ρήματα (κατηγορία λύ-ω -δηλαδή αυτά που το θέμα τους λήγει σε φωνήεν) εμφανίζουν ένα απρόβλεπτο –σ- πριν από το –θήσομαι, -θην. Ορισμένα από αυτά τα ρήματα είναι:

ἀκούομαι	ἀκουσθήσομαι	ἠκούσθην
κελεύομαι	κελευσθήσομαι	ἐκελεύσθην
θραύομαι	θραυσθήσομαι	ἐθραύσθην
ἀνύομαι	ἀνυσθήσομαι	ἠνύσθην
παύομαι	παυσθήσομαι	ἐπαύσθην
κρούομαι	κρουσθήσομαι	ἐκρούσθην
ξύομαι	ξυσθήσομαι	ἐξύσθην
σείομαι	σεισθήσομαι	ἐσεἰσθην

 Ένα μικρό "κόλπο" για να εντοπίζουμε αυτά τα ρήματα είναι να σκεφτόμαστε στα Νέα Ελληνικά κάποιο ουσιαστικό παράγωγο του ρήματος. Για παράδειγμα από το ρήμα λύω παράγεται το λύτης που δεν έχει -σ-, άρα το ρήμα θα κάνει παθητικό μέλλοντα και αόριστο χωρίς το πρόσθετο -σ-: λυθήσομαι, ἐλύθην.

Αντίθετα το κελεύω έχει ουσιαστικό κελευστής, άρα θα κάνει κελευσθήσομαι, ἐκελεύσθην.

Ομοίως άκουσμα, θραύσμα (πβ. κυματοθραύστης), κρούσμα, ξύσμα, σείστης.

Άσκηση 1. Να σχηματίσετε τους αντίστοιχους τύπους του παθ. μέλλοντα και αορίστου στον πίνακα

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΠΑΘ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ	ΠΑΘ. ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ἀγγέλλομαι
κολαζόμενοι
σώζοιντο
κρίνεσθαι
κωλύομαι
φονεύεται
αἱροῦνται

2. Να προσθέσετε τους τύπους των εγκλίσεων που λείπουν στον πίνακα: 

ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἐγώ ἐγράφην
σύ ἐδιδάχθης
οὗτος δεχθήσεται
ἡμεῖςληφθησόμεθα
ὑμεῖςἐπαιδεύθητε
οὗτοι ἐτράπησαν

Παθητικός Μέλλοντας και παθητικός αόριστος β΄

Από τον παθητικό μέλλοντα και τον παθητικό αόριστο πολλών ρημάτων λείπει το -θ- του προσφύματος -θη- και  -θε- και έτσι οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται μόνο με το προσφυμα η ή ε: γραφ-ή-σομαι ( αντί γραφ-θή-σομαι) ἐγράφ-η-ν (αντί ἐγράφ-θη-ν) γραφ-έ-ντων (αντί γραφ-θέ-ντων). Οι χρόνοι αυτοί λέγονται παθητικός μέλλοντας β' και παθητικός αόριστος β'.

Παθητικός μέλλοντας β΄ : κλίνεται ακριβώς όπως ο παθητικός α΄

Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
γραφ-ή-σομαι γραφήσει (-ῃ) γραφήσεται γραφησόμεθα γραφήσεσθε γραφήσονται	γραφησοίμην γραφήσοιο γραφήσοιτο γραφησοίμεθα γραφήσοισθε γραφήσοιντο	γραφήσεσθαι	γραφησόμενος γραφησομένη γραφησόμενον

 Παθητικός αόριστος β΄ :

Οριστική	Υποτακτ	Ευκτική	Προστακτ	Απρμφ.
ἐγράφην ἐγράφης ἐγράφη ἐγράφημεν ἐγράφητε ἐγράφησαν	γραφῶ γραφῇς γραφῇ γραφῶμεν γραφῆτε γραφῶσι	γραφείην γραφείης γραφείη γραφείημεν-εῖμεν γραφείητε-εῖτε γραφείησαν-εῖεν	__ γράφηθι γραφήτω __ γράφητε γραφέντων	γραφῆναι Μετοχή γραφείς γραφεῖσα γραφέν

Σημείωση: Ο παθητικός αόριστος β΄ κλίνεται ακριβώς όπως ο παθητικός αόριστος α΄, αλλά στο β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ο παθητικός αόριστος β΄ λήγει σε -θι.  π.χ.

παθητικός αόριστος α΄	παθητικός αόριστος β΄
(ρ. λύομαι) ἐλύθην →λύθητι,	(ρ. γράφομαι) ἐγράφην →γράφηθι
(ρ. πράττομαι) ἐπράχθην →πράχθητι	(ρ. φαίνομαι) ἐφάνην → φάνηθι
(ρ. ἀπάγομαι) ἀπήχθην →ἀπάχθητι	(ρ. ἀναστρέφομαι) ἀνεστράφην →ἀναστράφηθι

2.Ορισμένοι από τους κυριότερους β΄ μέλλοντες και αορίστους είναι οι εξής:

γράφομαι	γραφήσομαι	ἐγράφην
φαίνομαι	φανήσομαι	ἐφάνην
κλέπτομαι	κλαπήσομαι	ἐκλάπην
στρέφομαι	στραφήσομαι	ἐστράφην
τρέφομαι	τραφήσομαι	ἐτράφην
σήπομαι	σαπήσομαι	ἐσάπην
τήκομαι	τακήσομαι	ἐτάκην
πλήττω	πληγήσομαι	ἐπλήγην
ἐκπλήττω	εκπλαγήσομαι	ἐξεπλάγην

Προσοχή: Τα ρήματα που έχουν στο θέμα τους -ε-, το τρέπουν σε -α- :

στέλλομαι → σταλήσομαι, ἐστάλην

κλέπτομαι → κλαπήσομαι, ἐκλάπην

στρέφομαι → στραφήσομαι, ἐστράφην

τρέφομαι → τραφήσομαι, ἐτράφην

τρέπομαι → τραπήσομαι, ἐτράπην
Εξαιρούνται: Τα σύνθετα του ρ. –λέγομαι. π.χ.: ρ. συλλέγομαι →συνελέγην, ἐκλέγομαι → ἐξελέγην.
Τύποι Παθητικού Αορίστου που συναντάμε σε φράσεις στα νέα ελληνικά ή στον εκκλησιαστικό λόγο:

1. Το σήμα ελήφθη.

2. Συνελήφθη η σπείρα των τοκογλύφων.

3. Ο Χριστός ανελήφθη στους ουρανούς.

4. Όταν τον είδα να έρχεται, εξεπλάγην.

5. Τον συνεχάρη για την επιτυχία του.

6. Ο σταρ του Χόλιγουντ εθεάθη σε κοσμοπολίτικο νησί του Αιγαίου.

7. Κατεγράφησαν συνεχείς σεισμικές δονήσεις.

8. Το ακίνητο επωλήθη.

9. Ευρέθη νεκρός σε ερειπωμένη κατοικία.

10. Οι κατηγορούμενοι εκλήθησαν για απολογία από τον ανακριτή.

11. Ο Ολυμπιακός ανεδείχθη πρωταθλητής χειμώνα.

12. Ερωτηθείς ο πρωθυπουργός αν γνωρίζει κάτι, απάντησε κατηγορηματικά όχι.

13. Ήταν σπουδαίος σκηνοθέτης γεννηθείς το 1937.

14. Εγέρθητι! Πρέπει να φύγουμε αμέσως!

15. Όλοι γνώριζαν ότι ο κύβος ερρίφθη.

16. Το δηλωθέν εισόδημά του δεν ξεπερνούσε τα 10.000 ευρώ.

17. Το πληρωθέν / καταβληθέν ποσό ανέρχεται στα 500 ευρώ.

18. Πού θα βρω την εργασία; Στα ληφθέντα αρχεία.

19. Η κυρία Παπαδοπούλου άρτι αφιχθείσα στο αεροδρόμιο της πόλης, μεταφέρθηκε επειγόντως στο νοσοκομείο.

20. Έμεινε πιστός εφ’ ων ετάχθη.

21. Γαία πυρί μειχθήτω.

22. Μνήσθητι μου Κύριε.

23. Ο Άδης επικράνθη (ακολουθία του Πάσχα)

24. Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς αγιασθήτω το όνομά σου … γενηθήτω το θέλημά σου.

25.….εκ θεού αληθινού γεννηθέντα, ου ποιηθέντα …. Και σαρκωθέντα εκ πνεύματος αγίου … Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου και παθόντα και ταφέντα ..
26. Αποστολή εξετελέσθη.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε τον τύπο τον παθητικού αόριστον α΄ που σας ζητείται για κα­θένα από τα παρακάτω ρήματα:

παρασκευάζομαι (γ   ενικό υποτακτικής)    …………… ………………. πείθομαι           (απαρέμφατο)                                ……………………………………. πράττομαι   (β' πληθυντικό ευκτικής)        …………………………………..       λαμβάνομαι (β' πληθυντικό υποτακτικής) ………………………………… καλούμαι   (γ' ενικό οριστικής)                ………………………………… βούλομαι    (γ' πληθυντικό οριστικής)     …………………………………..

2. Να γράψετε τα απαρέμφατα παθητικού μέλλοντα και αόριστου των ρημά­των της προηγούμενηςάσκησης.

                                                 απαρέμφατο παθ. Μέλλ.            απαρ. έμφατο παθ. Αορ.                   

παρασκευάζομαι          ……………… …………           …………………………

πείθομαι                         ……………………………               ……………………………

πράττομαι                     …………………………            …………………………

λαμβάνομαι                      …………………………             …………………………

καλούμαι                    …………………………            ………………………..

βούλομαι                         …………………………              ……………………….    

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ:

http://anastasiadeligiannidou.blogspot.gr/2014/03/blog-post_23.html

http://lappeio.blogspot.gr/2013/02/blog-post_8.html
http://diavatagirgenis.blogspot.gr/2013/02/blog-post_10.html

http://www.slideshare.net/georgiadimitropoulou75/ss-31834407