ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ - ΑΝΤΙΔΑΝΕΙΑ

ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΝO - ΜΑΚΑΡΟΝΙ - ΜΑΚΑΡΙΤHΣ

Μακαρόνι<μεσαιων. μακαρωνία=νεκρόδειπνο με βάση τα ζυμαρικά
<αρχ. μακαρία=κομμάτι άρτου στο σχήμα του μελομακάρονου, που προσφερόταν μετά την κηδεία (ψυχόπιτα)< μάκαρ=ευτυχισμένος, ευλογημένος.

Στους νεότερους χρόνους, ένα γλύκισμα παρόμοιο με τη μακαρία εμποτισμένο με μέλι ονομάστηκε μελομακάρονο και καθιερώθηκε ως γλύκισμα του 12μερου, από τους Μικρασιάτες, με το όνομα "φοινίκι".

Οι Έλληνες συνέχισαν, τουλάχιστον, για 3.000 χρόνια να χρησιμοποιούν τα παράγωγα: μακάρι, μακαρίζω, μακάριος, μακαρίτης, μακαριστός κι αργότερα μακαρονάς, μακαρονάδα κλπ..

Οι Ιταλοί, έθνος με παράλληλο πολιτισμό, διατήρησαν τη λέξη μακαρωνία στη λέξη maccarone.

Περίπου το 1500 μ.Χ γίνεται γνωστό στη Γαλλία και Αγγλία ένα αμυγδαλωτό μπισκότο παρόμοιο με τον “εργολάβο, με το όνομα “macaroon”.

αρκετά = πολύ ; «Είναι αρκετά καλός στη δουλειά του» έπαινος ή ψόγος ;

Tο αρκετά στη διαβάθμιση των ποσοτικών χαρακτηρισμών βρίσκεται μεταξύ τού λίγο και τού πολύ: 
Eίναι λίγο θυμωμένος – Eίναι αρκετά θυμωμένος – Eίναι πολύ θυμωμένος
Ήλθε λίγο νωρίς – Ήλθε αρκετά νωρίς – Ήλθε πολύ νωρίς
Tο αρκετά σημαίνει «σε ικανοποιητικό βαθμό, επαρκώς, όσο χρειάζεται», ωστόσο υπολεί-πεται από το πολύ. Έτσι, δεν είναι καλό να πούμε για κάποιον ότι «Eίναι αρκετά έξυπνος» ή «αρκετά προσεκτικός», εννοώντας «πολύ έξυπνος» ή «πολύ προσεκτικός».
Ομοίως, συχνά χρησιµοποιείται το επίρρηµα υπερβολικά σε λανθασµένες χρήσεις αντί τού πολύ ή τού εµφατικού (υπερθετικού) τού τύπου πάρα πολύ. Ωστόσο, το υπερβολικά έχει αρνητική απόχρωση· σηµαίνει «περισσότερο από όσο πρέπει ή χρειάζεται», ενώ το πολύ ή, εµφατικά, το πάρα πολύ έχει θετική απόχρωση· σηµαίνει «σε ποσότητα / ύψος / επίπεδο κ.λπ. που είναι γενικότερα αποδεκτό». Παραδείγματα:
Σε τέτοιες περιπτώσεις ο έλεγχος είναι πολύ / πάρα πολύ χρήσιµος (όχι «υπερβολικά χρήσιµος»)
Είναι πολύ / πάρα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο (όχι «υπερβολικά ενδιαφέρον βιβλίο»).
Γ. Μπαμπινιώτης «Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους»

Συχνά λάθη ορθογραφίας

1. Συχνά λάθη ορθογραφίας
   Διακήρυξη, κήρυγμα
   Μήνυμα
   Δίλημμα
   Επηρεάζω – επήρεια – επιρροή
   Άμεσος – έμμεσος
   Ωφελώ – ωφέλεια – ωφελιμισμός / οφείλω – όφελος
   Άλλωστε – άλλοτε
   Επανειλημμένα
   Εύνοια – έννοια
   Συνδυασμός
   Παράλειψη – επανάληψη
   Έλλειψη – ελλιπής
   Υγεία – υγιής

Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα

ΕΝΟΤΗΤΑ 3Η
 Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα 
Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους: 
α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει: π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς. 
β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρί- ζω κτλ.: π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι πλάγιος. Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς: π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες. Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες». Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε. 
Μεταβολές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
 Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές: 
 Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδ ικές προτάσεις: π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου. Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του. 
 Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις: π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία 
 Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προ τάσεις: π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες; Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα.  Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο: π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως. Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως. 
Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
 Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:
 - στα πρόσωπα του ρήματος 
- στα πρόσωπα των αντωνυμιών 
- στις εγκλίσεις των ρημάτων 
- στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από ρήμα ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου) 
- στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα.
 Παραδείγματα 
1. Ευθύς λόγος: Φύγε
 Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει. (αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄) 
2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω μαζί σου. 
Π.Λ. : Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει μαζί της. (αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄) 
3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή.
 Π.Λ.: Ο διευθυντής ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή. (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο)
Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων
 Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων: Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου. Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της.
 Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές: Ευθύς λόγος Πλάγιος λόγος ενεστώτας π.χ. Δε φοβάται τίποτε. ενεστώτας ή παρατατικός Είπε πως δε φοβάται (ή δε φοβόταν) τίποτα. παρακείμενος π.χ. Εγώ το έχω στείλει το γράμμα. παρακείμενος ή υπερσυντέλι κος Έλεγε πως αυτός το έχει στεί λει (ή είχε στείλει) το γράμμα. μέλλοντας π.χ. Θα κρατήσει το λόγο του; μέλλοντας ή θα + παρατατι κός Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατή σει (ή θα κρατούσε) το λόγο του. υποτακτική (δευτερεύουσας πρότασης) π.χ. Αν κλειστούν στη σπηλιά, θα τους πιάσουν οι Τούρκοι. υποτακτική ή οριστική παρατατικού Έλεγε πως, αν κλειστούν (ή αν κλείνονταν) στη σπηλιά, θα τους πιάσουν (ή θα τους έπιαναν) οι Τούρκοι
.Άσκηση
 Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο. Ως ρήματα εξάρτησης να χρησιμοποιήσετε τα ρήματα που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις. 
α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε<..) 
β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε<.)
 γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν<..)
 δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε<..) 
ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε<..) 
στ. Ετοιμαστείτε για επίθεση (Ο διοικητής τούς διατάζει<..) 
ζ. Θα σε βοηθήσω οικονομικά. (Μου υποσχέθηκε<..)
 η. Γιατί είσαι αναστατωμένη; (Τη ρώτησε<.) 
θ. Θα τον τιμωρήσω, αν δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. (Μου ανακοίνωσε<.)
 ι. Είμαι αθώος. (Ο κατηγορούμενος ισχυριζόταν<..)
δικτυογραφία:http://users.sch.gr/panosloupasis/glwssa_g_gym_plagios_logos.pdf

Γράψε το όνομά σου σε Γραμμική Β΄ , αρχαϊκή, κλασική, πρωτοβυζαντινή και βυζαντινή γραφή!

Μια πολύ ωραία εφαρμογή έχει ανεβάσει στην ιστοσελίδα του το Μουσείο Θηβών που σου επιτρέπει να γράψεις το όνομά σου σε Γραμμική Β΄ (!), αρχαϊκή, κλασική, πρωτοβυζαντινή και βυζαντινή γραφή!

Τα παιδιά μπορούν να επιλέξουν έναν τρόπο γραφής τους ονόματός τους ή και όλους και να το τυπώσουν.

Να συγκρίνουν τα είδη της γραφής μεταξύ τους, αλλά και με τη σημερινή και να ανακαλύψουν τη συνέχεια της αρχέγονης γλώσσας μας.

Μπορείτε να βρείτε την εφαρμογή ΕΔΩ