Πότε τα θηλυκά ουσιαστικά γράφονται με -ια και πότε με -εια;

Θηλυκά ουσιαστικά σε -εια και -ια

Με ει (-εια) γράφονται:

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) που παράγονται από ρήματα σε –εύω
π.χ. ληστεία (ληστεύω)

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) που παράγονται από επίθετα σε -ύς
π.χ. ευθεία (ευθύς)

τα προπαροξύτονα(με τόνο στην προπαραλήγουσα) που παράγοντα από επίθετα σε –ής
π.χ. αμέλεια (αμελής), ευγένεια (ευγενής)
τα προπαροξύτονα (με τόνο στην προπαραλήγουσα) που παράγονται από ρήματα β΄ συζυγίας (-ώ)
π.χ. βοήθεια (βοηθώ)
Εξαιρείται το άγνοια.

τα προπαροξύτονα (με τόνο στην προπαραλήγουσα) βαφτιστικά
π.χ. Γαλάτεια, Θάλεια, Ιφιγένεια

τα προπαροξύτονα (με τόνο στην προπαραλήγουσα) τοπωνύμια
π.χ. Χαιρώνεια, Φιλαδέλφεια
Εξαιρείται το Ερέτρια.

τα προπαροξύτονα (με τόνο στην προπαραλήγουσα) κύρια ονόματα που παράγονται από αρσενικά κύρια ονόματα
π.χ. Αλεξάνδρεια (Αλέξανδρος), Οδύσσεια (Οδυσσέας) 

ορισμένα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) ουσιαστικά όπως: 
θεία, ανδρεία, ξυλεία, γυναικεία κ.ά.


Με ι (-ια) γράφονται:

όλα τα οξύτονα (δηλαδή αυτά που τονίζονται στο τέλος)
π.χ. βραδιά, γειτονιά, ελιά
Εξαιρούνται τα οξύτονα που παράγονται από ρήματα σε –εύω.
π.χ. γιατρειά (γιατρεύω), δουλειά (δουλεύω)

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) που προέρχονται από ρήματα β΄ συζυγίας (-ώ)
π.χ. φορολογία (φορολογώ), βαθμολογία (βαθμολογώ) 

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) που τελειώνουν σε καταχρηστικό δίφθογγο –ια (δηλαδή που ακούγεται σαν μία συλλαβή)
π.χ. αρρώστια, ζήλια
Εξαιρείται το ουσιαστικό φτώχεια, αν και σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη θα έπρεπε να γράφεται φτώχια με -ια.

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) που παράγονται από επίθετα σε -ος
π.χ. αξία (άξιος), κακία (κακός)

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) βαφτιστικά ονόματα
π.χ. Ελευθερία, Ουρανία, Μαρία
Εξαιρείται το όνομα Βασιλεία.

τα παροξύτονα (με τόνο στην παραλήγουσα) τοπωνύμια
π.χ. Αγγλία, Λαμία
Εξαιρούνται τα ονόματα Ηλεία, Σητεία, Τροία.

τα ονόματα των μαθημάτων και των επιστημών
π.χ. ιστορία, βιολογία
Εξαιρείται το ουσιαστικό χημεία.

τα προπαροξύτονα (με τόνο στην προπαραλήγουσα) που παράγονται από αρσενικά ουσιαστικά σε –της και έχουν κατάληξη –τρια
π.χ. αθλήτρια (αθλητής)

Διαβάστε περισσότερα: Πότε τα θηλυκά ουσιαστικά γράφονται με -ια και πότε με -εια; - iPaideia.gr