Eλλάδα, μια χώρα με πολλές όψεις και αντιφάσεις

Παίρνοντας στοιχεία από όλα τα κείμενα της ενότητας και αφού επιλέξετε ένα κειμενικό είδος (άρθρο ή χρονογράφημα για νεανικό περιοδικό, διαφήμιση, ενημερωτικό έντυπο ή όποιο άλλο είδος κειμένου προτιμάτε), φτιάξτε ένα δικό σας κείμενο που να αποτυπώνει τις πολλές και συχνά αντιφατικές όψεις της Eλλάδας.
Eλλάδα, μια χώρα με πολλές όψεις και αντιφάσεις 

Πρόλογος Oι διαφορετικές όψεις της Eλλάδας και πού οφείλονται
H Eλλάδα είναι μια χώρα με πολλές και διαφορετικές όψεις, συχνά αντιφατικές μεταξύ τους. H ιδιαιτερότητα αυτή στη φυσιογνωμία της χώρας μας συνδέεται τόσο με τη μακραίωνη ιστορία της όσο και με τις ποικίλες επιδράσεις που δέχθηκε λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής της θέσης, στο σταυροδρόμι Aνατολής και Δύσης, στο μεταίχμιο δύο διαφορετικών κόσμων.  
Kύριο μέρος 1η παράγραφος: Eκσυγχρονισμός και άρνηση της προόδου 
Kατ’ αρχάς η Eλλάδα είναι μια χώρα που σταδιακά εκσυγχρονίζεται. H ένταξή της στην Eυρωπαϊκή Ένωση ως ισότιμο μέλος της της έδωσε τα κίνητρα και τα στηρίγματα (οικονομικά και πολιτικά) για να διεκδικήσει μια θέση ανάμεσα στα αναπτυγμένα κράτη της Δύσης. Έτσι επενδύει στους παραγωγικούς της τομείς (γεωργία, ναυτιλία, τουρισμός, βιομηχανία), αναπτύσσει την επιχειρηματική της δραστηριότητα στα Bαλκάνια, κάνει έργα υποδομής και αναβαθμίζει τις υπηρεσίες της με στόχο την προσφορά καλύτερης ποιότητας ζωής στους πολίτες της. Aπό την άλλη πλευρά, ωστόσο, μια μερίδα της ελληνικής κοινωνίας προσκολλάται στην παράδοση, αρνείται την πρόοδο και αντιμετωπίζει με επιφύλαξη και δυσπιστία καθετί καινούριο. 
2η παράγραφος: Περηφάνια για την ιστορία μας – Προγονολατρία – Mιμητισμός 
Eπίσης είναι γνωστό πόσο περήφανος νιώθει ο Έλληνας για την ιστορία του και τα λαμπρά επιτεύγματα των αρχαίων προγόνων του. H περηφάνια όμως αυτή τον οδηγεί συχνά σε μια στείρα προγονολατρία, σε εξιδανίκευση του παρελθόντος, αλλά και σε αδυναμία να διδαχθεί από το παράδειγμα των προγενεστέρων. Aπό την άλλη πλευρά συμπεριφέρεται με δουλοπρέπεια απέναντι στη Δύση και καταλαμβάνεται από αισθήματα κατωτερότητας και γι’ αυτό μιμείται άκριτα ξενόφερτα πρότυπα και αξίες και παραγκωνίζει τα δικά του με κίνδυνο να χάσει την ταυτότητά του. 
3η παράγραφος: Φιλοξενία – Pατσισμός και ξενοφοβία
Mια άλλη αντίφαση της ελληνικής κοινωνίας είναι η στάση που τηρεί απέναντι στους ξένους. H φιλοξενία αποτελεί πατροπαράδοτο θεσμό για τους Έλληνες, που αντιμετωπίζουν με εγκαρδιότητα τους ξένους που επισκέπτονται τη χώρα μας. Tαυτόχρονα όμως φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας αρχίζουν να εμφανίζονται όλο και πιο έντονα. Oι εξελίξεις που συντελέστηκαν στην Aνατολική Eυρώπη και τα Bαλκάνια δημιούργησαν ένα κύμα μεταναστών προς την Eλλάδα. H παρουσία των μειονοτήτων διατάραξε την εικόνα της εθνικής ομοιογένειας και δημιούργησε την ανάγκη να μάθει ο Έλληνας να συμβιώνει αρμονικά με διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες. Παρ’ ότι όμως και ο ίδιος υπήρξε μετανάστης, αρνείται να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και αντιμετωπίζει εχθρικά, εκμεταλλεύεται και καταπιέζει τους ξένους που εγκαθίστανται στη χώρα του.
 4η παράγραφος: Oρθοδοξία – Γήινες απολαύσεις 
Tέλος, ιδιομορφία της Eλλάδας αποτελεί και ο τρόπος που αυτή συνδυάζει την oρθόδοξη πίστη με τις γήινες απολαύσεις. Oι χριστιανικές αξίες καθορίζουν τη ζωή των Eλλήνων, οι οποίοι τηρούν με σεβασμό και ευλάβεια τις τελετουργίες της Eκκλησίας και τα χριστιανικά ήθη. Aπό την άλλη πλευρά, όμως, χαίρονται εξίσου καλά τη ζωή, το καλό φαγητό, το γλέντι, τον έρωτα. Kάθε χριστιανική γιορτή δεν είναι για τον Έλληνα μόνο μια έκφραση πίστης και πνευματικής επαφής με το θείο, αλλά και μια ευκαιρία να χαρεί τη ζωή και να ικανοποιήσει τις αισθήσεις του.
  Eπίλογος Συμπέρασμα
Oι διαφορετικές αυτές όψεις της ελληνικής κοινωνίας δεν αποτελούν οπωσδήποτε μια αρνητική πτυχή του πολιτισμού μας. Aντίθετα, τονίζουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και τον κάνουν ελκυστικό. Kάποιες αντιφάσεις όμως που δημιουργούνται συχνά μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα στασιμότητας και οπισθοδρόμησης. Kι εδώ πρέπει να δώσει τη μάχη του ο ελληνισμός. Nα προσπαθήσει να εξαλείψει, με όπλο του κυρίως την παιδεία, τις αντιφάσεις αυτές δίνοντας έμφαση σε εκείνα τα στοιχεία και τις ιδιαιτερότητες του πολιτισμού που τον προάγουν και τον ισχυροποιούν. 

Μετωνυμία

Τι είναι η μετωνυμία και ποια είναι η διαφορά της από τη μεταφορά;

Όπως και η μεταφορά, η μετωνυμία θεωρείται σχήμα λόγου και είναι πολύ συχνή στον λόγο μας, μολονότι συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε καν τη χρήση της. Ενώ η μεταφορά βασίζεται στην ομοιότητα και την αναλογία, 

η μετωνυμία βασίζεται σε έναν συσχετισμό που θεωρούμε ότι υπάρχει ανάμεσα σε δύο έννοιες: βάσει αυτού του συσχετισμού, χρησιμοποιούμε μια έννοια προκειμένου να αναφερθούμε σε μια άλλη την οποία θεωρούμε κοντινή της πρώτης

 . Ας προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τις μετωνυμίες στο ακόλουθο κείμενο (σημειώνονται με πλάγια γραμματοσειρά):

Προσεχώς Ατλαντίδα

Οι πλημμύρες υποχωρούν, η Μπανγκόκ όμως βυθίζεται

Η πλημμύρα που σάρωσε τις προηγούμενες μέρες την πρωτεύουσα της Ταϊλάνδης είναι απλώς μια πρόγευση ενός ζοφερού μέλλοντος, προειδοποιούν πολλοί ειδικοί: Η Μπανγκόκ βυθίζεται, λόγω μιας ποικιλίας παρεμβάσεων, και κινδυνεύει να χαθεί στη θάλασσα λόγω της κλιματικής αλλαγής που ανυψώνει τη στάθμη.

Χωρίς τη λήψη άμεσων και δραστικών μέτρων, «το μεγαλύτερο μέρος της Μπανγκόκ θα βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας [...] σε 50 χρόνια» εκτιμά ο Ανόντ Σνιντβόγκς, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο Τσουλαλογκόρν της πρωτεύουσας.

«Δεν υπάρχει επιστροφή. Η πόλη δεν πρόκειται να ανέβει ξανά στην προηγούμενη θέση της», προειδοποίησε και ο Ντέιβιντ ΜακΚόλεϊ, ειδικός σε θέματα κλιματικής αλλαγής στην Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB).

Το μόνο ερώτημα είναι το πότε.

Σύμφωνα με περυσινή έκθεση της ADB και της Ιαπωνικής Τράπεζας για τη Διεθνή Συνεργασία, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 η Μπανγκόκ βυθιζόταν κατά δέκα εκατοστά το χρόνο.

Αυτό αποδίδεται κυρίως στην υπεράντληση υδάτων από τον υδροφόρο ορίζοντα για τις ανάγκες της βιομηχανίας και ενός πληθυσμού που φτάνει σήμερα τα 12 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, τα μέτρα για τη μείωση της υπεράντλησης έχουν μειώσει σήμερα το ρυθμό υποχώρησης σε λιγότερο από ένα εκατοστό το χρόνο και θα μπορούσαν να συνεχίσουν να επιβραδύνουν τη βύθιση κατά ακόμα 10% το χρόνο […]. 

Στη μετωνυμία, αντί να αναφερθούμε με άμεσο τρόπο σε μια οντότητα ή έννοια, καταφεύγουμε στον έμμεσο τρόπο αναφοράς

 . Έτσι, έχουμε:

            ΠΕΡΙΕΧΟΝ ΑΝΤΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Η Μπανγκόκ βυθίζεται… και κινδυνεύει να χαθεί (αντί Οι κάτοικοι, τα κτίρια κλπ. της Μπανγκόκ βυθίζονται… και κινδυνεύουν να χαθούν)    

Η πλημμύρα σάρωσε τις προηγούμενες μέρες την πρωτεύουσα της Ταϊλάνδης (αντί τα κτίρια, τους/τις κατοίκους κλπ. της πρωτεύουσας της Ταϊλάνδης)

Η πόλη δεν πρόκειται να ανέβει ξανά (αντί Το έδαφος της πόλης δεν πρόκειται να ανέβει ξανά)

            ΑΙΤΙΑ ΑΝΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

Η κλιματική αλλαγή ανυψώνει τη στάθμη (αντί Η κλιματική αλλαγή προκαλεί πλημμύρα που ανυψώνει τη στάθμη)

ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟ ΑΝΤΙ ΕΛΕΓΧΟΝΤΟΣ

Σύμφωνα με περυσινή έκθεση της ADB και της Ιαπωνικής Τράπεζας για τη Διεθνή Συνεργασία (αντί Σύμφωνα με τα μέλη της ADB και της Ιαπωνικής Τράπεζας για τη Διεθνή Συνεργασία που συνέταξαν την περυσινή έκθεση· βλ. επίσης Σύμφωνα με την ίδια έκθεση…)

Τα μέτρα για τη μείωση της υπεράντλησης έχουν μειώσει σήμερα το ρυθμό υποχώρησης και θα μπορούσαν να συνεχίσουν να επιβραδύνουν τη βύθιση (αντί Οι ειδικοί που έλαβαν τα μέτρα για τη μείωση…)

ΟΛΟ ΑΝΤΙ ΜΕΡΟΥΣ

Οι ανάγκες της βιομηχανίας (αντί Οι ανάγκες των υδροηλεκτρικών σταθμών και άλλων μηχανημάτων της βιομηχανίας)

Με λίγα λόγια: 

όταν χρησιμοποιούμε μια μετωνυμία στον λόγο μας, αντικαθιστούμε μια έννοια με μία άλλη η οποία, με βάση την εμπειρία μας, μας φαίνεται κοντινή ή σχετική.

 

Ορισμένοι επιπλέον τύποι μετωνυμίας είναι οι ακόλουθοι:

            ΜΕΡΟΣ ΑΝΤΙ ΤΟΥ ΟΛΟΥ

            Μου ζάλισε τα αφτιά (αντί Με ζάλισε)

            ΤΟΠΟΣ ΑΝΤΙ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος νίκησε τον Ομέρ Βρυώνη στο Χάνι της Γραβιάς (αντί στη μάχη που έγινε στο Χάνι της Γραβιάς)

ΤΟΠΟΣ ΑΝΤΙ ΘΕΣΜΟΥ

Το Μέγαρο Μαξίμου διαψεύδει κάθε σχετική φημολογία (αντί Ο πρωθυπουργός και οι άνθρωποι που εργάζονται στο Μέγαρο Μαξίμου στην υπηρεσία του διαψεύδουν κάθε σχετική φημολογία)

            ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΑΝΤΙ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟΥ

            Της αρέσει πολύ ο Καβάφης (αντί Της αρέσουν πολύ τα ποιήματα του Καβάφη)

            ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΤΙ ΤΟΥ/ΤΗΣ ΧΡΗΣΤΗ/ΤΡΙΑΣ

Τα κρουστά της ορχήστρας έκλεψαν την παράσταση (ο/η μουσικός που έπαιζε κρουστά στην ορχήστρα έκλεψε την παράσταση)

ΚΤΗΤΟΡΑΣ ΑΝΤΙ ΚΤΗΜΑΤΟΣ

Μπήκαν στο σπίτι του Κώστα και τον έκλεψαν (αντί και έκλεψαν τα χρήματα, τα πολύτιμα αντικείμενα κλπ. του Κώστα)
Η συνεκδοχή είναι σχήμα λόγου συναφές με τη μετωνυμία (βλ.λ.). Στη συνεκδοχή μπορεί να χρησιμοποιούμε:
α) το μέρος, αντί του όλου τα μαύρα μάτια την αυγή δεν πρέπει να κοιμώνται (= η μαυρομάτα κόρη) (ΔΗΜΟΤΙΚΟ)
β) την ύ λη, αντί του μέσου που είναι από την ύλη αυτή κατασκευασμένο: Τούρκος το τριγυρίζει χρόνους όώόεκα (= Τούρκοι κ.λπ.) (δημοτικο)
 γ) το ένα, αντί των πολλών ομοειδών: πάψε, Γιάννη μ ', τον πόλεμο, πάψε και το τουφέκι (= τις τουφεκιές) (δημοτικο) το μάτι μας ύπνο δεν είδε (Βλαχογιάννης)
 δ) το όργανο, αντί της ενέργειας που παράγεται απ' αυτό ή του προσώπου που το έχει ή το χειρίζεται: έμεινε ο Διάκος στη φωτιά με δεκαοχτώ λεβέντες (= στη μάχη) (δημοτικο) 
ε) τη λέξη που δηλώνει ένα φαινόμενο παραγόμενο από μια ενέργεια, αντί της λέξης που φανερώνει αυτήν την ίδια την ενέργεια: φλωριά ρίχνουν στην Παναγιά, φλωριά ρίχνουν στους άγιους (= στην εικόνα της Παναγιάς κ.λπ.) (δημοτικο) 
στ) τη λέξη που δηλώνει ένα εικονιζόμενο πρόσωπο, ενώ πρόκειται για την εικόνα του προσώπου αυτού.   
Η συνεκδοχή είναι ένα από τα καλύτερα μέσα για επίτευξη ζωηρού και πυκνού λόγου. Μας προβάλλει λόγου χάρη ένα σημείο ή μέρος από ένα οργανικό σύνολο, κινώντας τη φαντασία μας να συλλάβει μαζί του και τα υπόλοιπα σημεία του όλου που αποσιωπήθηκαν. Η υποβλητική δύναμη της συνεκδοχής εξαρτάται από το προβαλλόμενο σημείο -αν συγκεντρώνει μέσα του κυρίαρχες σχέσεις με το όλον, δίνοντας του σφρίγος και κίνηση. Η συνεκδοχή, σε συνδυασμό με άλλα εκφραστικά μέσα, και μάλιστα τη μεταφορά (βλ.λ.), δημιουργεί πρωτότυπες και τολμηρές προεκτάσεις. Τη σπουδαιότητα της συνεκδοχής αναγνώρισαν και οι αρχαίοι τεχνοκρίτες -ιδιαίτερα ο Κοϊντιλιανός (Inst. VIII. 6.19-21), που τη χαρακτηρίζει ως ένα από τα σημαντικότερα σχήματα του λόγου. Α. Τζαρτζανος, Νεοελληνική Σύνταξις, τ. 2, ό.π., σ. 308' Δ. Τζιοβας, Μετά την Αισθητική, ό.π., σσ. 135 κ.εξ. Σ

Οι ομόηχες λέξεις που μπερδεύουμε τόσο σε νόημα αλλά -κυρίως- σε ορθογραφία

Στη γλώσσα μας -λόγω του πλούτου που τη διακρίνει- παρατηρούνται πολλές ομόηχες λέξεις (ομόηχα  ή ομώνυμα). Έτσι  ονομάζονται οι λέξεις που προφέρονται όμοια αλλά έχουν διαφορετική σημασία και συχνά ορθογραφία.

• αίτημα  –  έτοιμα
• ακόλλητος   ( < κολλώ ) – ακώλυτος ( < κωλύω )
• άφιλος ( < φίλος )  – άφυλλος ( < φύλλο )
•  βάζο – βάζω
• (ο) βόλος (μπίλια) – Βόλος (η πόλη)
• γλείφω ( με τη γλώσσα )  – γλύφω ( με εργαλείο )
• δανεικός  ( < δανείζω ) – δανικός ( < Δανία )
• διάλειμμα (< διαλείπω )   –  διάλυμα ( < διαλύω )
• δῆμος – δεῖμος ( < η προσωποποίηση του τρόμου)
• δίνει ( δίνω )  – δίνη ( στρόβιλος )
• δίστιχο ( δύο στίχοι ) –  δύστυχο ( το ) (κακότυχο )
• (το) δράμα (θεατρικό έργο) – Δράμα (πόλη)
• έγγειος  – έγκυος
• έκκληση  – έκλυση ( ηθών )
• εξάρτηση ( < εξαρτώμαι ) – εξάρτιση ( πλοίου )  – εξάρτυση ( στρατιώτη )
• ετοιμολογία  –  ετυμολογία ( της λέξης )
• ευφορία  – εφορία
• εύηχα-έβηχα
• ήρα ( του σιταριού )   – Ήρα ( θεά )
• ήττα  – ήτα ( το γράμμα )
• θαλάμη ( όπλου )  – θαλάμι ( φωλιά χταποδιού )
• θύρα ( πόρτα ) – θήρα ( κυνήγι )  – Θήρα ( το νησί Σαντορίνη )
• ίλη ( λόχος ιππικού )  – ύλη
• ιός  ( γρίπης )  – υιός ( γιός )
• Ιωνικός ( < Ιωνία )  – Ιονικός ( < Ιόνιο )
• καινός ( καινούριος)  – κενός
• κάλλος  – κάλος
• κάππα ( το ) γράμμα – κάπα ( η ) πανωφόρι
• (το) κερί – (οι) καιροί
• κήτος ( θαλάσσιο )  – κύτος ( πλοίου , αμπάρι )
• κλίνει-κλείνει-κλίνη
• κλήση-κλίση-κλείσει
• κλήμα  –  κλίμα
• κόλλημα  – κώλυμα
• κόμη ( μαλλιά )  – κώμη ( κωμόπολη )
• κόμμα ( πολιτικό, σημείο στίξης )   – κώμα
• Κρητικός – κριτικός
• κρήνη – κρίνοι – κρίνει
• Κρητικὸς –  κριτικὸς
• κινώ – κοινό
• λήμμα ( λέξη )  – λύμα ( απόβλητο )  – λίμα ( < λιμάρω )
• λιμός ( πείνα )  – λοιμός ( ασθένεια)
• λήθη – λίθοι
• λίπη ( τα ) – λύπη ( η ) – λείπει ( ρήμα )
• λίρα ( νόμισμα )  λύρα ( μουσικό όργανο )
• λιτός – λυτός ( < λύνω )
• μέλι-μέλη-μέλλει-μέλει ( ενδιαφέρει ) 
• (τα) μέρη (τοποθεσίες) – Μαίρη (όνομα)
• Μήλος ( το νησί )  – μύλος ( ο )
• μήτρα ( γυναίκας )  – μίτρα ( δεσποτική )
• μοιχός ( άπιστος σύζυγος ) – μυχός ( κόλπου )
• μηλιά  – μιλιά ( < μιλώ )
• νίκη – νοίκι
• νότα  – νώτα ( τα )
• ξηρός – ξυρός ( το ξυράφι ) βλ. επί ξυρού ακμής
• όμως (σύνδεσμος) – (ο) ώμος (σώμα)
• όρος ( βουνό)  – όρος ( συμφωνία )
• οι πότες – ιππότες
• πάλι, πάλη, πάλλει
• πήρα (παίρνω) – πείρα (γνώσεις που έχει αποκτήσει κάποιος από μια δραστηριότητα που ασκεί)
• πύθων,  πείθων
• Πολύ, πολλοί, πολλή, πωλεί
• πιάνο – πιάνω ( ρήμα )
• πείρα – πήρα ( παίρνω )
• ποιά (αντων .)    –  πιά ( επίρρ. )
• (ο) πόρος (του δέρματος) –  Πόρος (νησί)
• (ο) πύργος (κτίριο) – Πύργος (πόλη)
• παράλειψη ( < παραλέιπω) – παράληψη (  < παραλαμβάνω )
• ρήμα ( το ) – ρίμα ( η )
• σατυρικός ( που ταιριάζει σε Σάτυρο )  – σατιρικός ( <σατιρίζω )
• σήκω – σύκο
• σκηνή -σκοινί
• σορός ( η )  – σωρός ( ο )
• στίχος ( ποιήματος) – στοίχος (σειρά , αράδα)
• (η) στήλη (μνημείο) – (οι) στύλοι (στηρίγματα)
• ταινία (κινηματογραφικό έργο) – ταινία (παράσιτο που ζει στα έντερα των θηλαστικών) – ταινία (μακρόστενη λωρίδα από χαρτί, πλαστικό ή άλλο υλικό/κορδέλα)
• τείχος ( το ) – τοίχος ( ο )
• τόπι ( το )  – τόποι ( οι )
• τόνος ( ψάρι )  – τόνος ( οξεία )  – τόνος ( 1000 κιλά )
• τύχη  –  τοίχοι  – τείχη  – τύχει ( ρήμα )
• τυρί  – τηρεί ( τηρώ ) 
• φύλλο ( δέντρου ) – φύλο – φίλο
• φυτό  – φοιτώ
• φυλὴ –  φιλὶ
• χήρος  –  χοίρος
• χορικός ( < χορός ) – χωρικός ( < χωριό )
• χοίρων, χήρων, χείρον, χείρων, Χείρων (ο κένταυρος, όνομα)
• ψηλός (ύψος) – ψιλός (λεπτός)
• ωράριο-οράριο (λειτουργικό άμφιο του διακόνου)