Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις», 23 Φεβρουαρίου 1913.
Του Χρήστου Χρηστοβασίλη
Επέσανε τα Γιάννενα! Όχι στο βάραθρο του εξαφανισμού, αλλά στην αγκαλιά της Ελευθερίας, στην αγκαλιά της Μητέρας Ελλάδος, που τόσο τα λαχταρούσε!. Είναι πολύ μεγάλη ημέρα, αυτή η ημέρα που ελευθερώνεται η ιδανική πόλη του Ελληνισμού, που υπήρξε Γολγοθάς του τριάντα ακέραια χρόνια.
Επέσανε τα Γιάννενα!
Επέσανε τα Γιάννενα!
Και με την ηρωική τους πτώση στεφανώνεται με αμάραντον στέφανο αθάνατης δόξας όλος ο Ελληνικός αγώνας, που άρχισε από τα Μακεδονοθεσσαλικά σύνορα κι έφτασεν ως τον Στρυμόνα με την Ελασσώνα, με το Σαραντάπορο, με τα Σέρβια, με τη Σιάτιστα, με την Κοζάνη, με την Βέροια, με την Νάουσα, με τα Γιαννιτσά, με την Θεσσαλονίκη και με την Χαλκιδική, κι ως τα πρόθυρα του Μοναστηριού, με τα Γρεβενά, με την Φλώρινα, με το Σόροβιτς, με την Καστοριά και με την Κορυτσά…
Επέσανε τα Γιάννενα κι η πτώση των εσήμανε την τελική νίκη του Ελληνισμού εναντίων του Τουρκισμού, του Σταυρού , εναντίων του Μισιφέγγαρου, του Πολιτισμού εναντίων του Βαρβαρισμού, του Φωτός εναντίων του Σκότους! Ας πανηγυρίσει απ’ άκρη σ’ άκρη ο ελεύθερος Ελληνισμός γι’ αυτή την μεγάλη Ελληνική νίκη, γι’ αυτήν την μεγάλη εκπλήρωση του χρυσότερου και του μαγικότερου ονείρου της Ελληνικής Φυλής.
.
Επέσανε τα Γιάννενα!
Τριάντα γενεές ήρθαν και παρήλθαν με αυτό το χρυσό όνειρο, να ιδούν ελευθερωμένα τα Γιάννενα, κι αυτό το χρυσό όνειρο επιφυλάχτηκε από τη θεία Πρόνοια να το ιδούμε εμείς. Τι ευτυχισμένοι που είμαστε εμείς, οι αντιπρόσωποι τόσων γενεών, που απέθαναν με την ανεκπλήρωτη χρυσή ελπίδα να ιδούν στυλωμένων τον Σταυρό μας εκεί ψηλά στα κάστρα των Ιωαννίνων!
Επέσανε τα Γιάννινα! Δόξα και τιμή στον Στρατό μας, στα λεοντόθυμα και γενναιόκαρδα παιδιά της Ελλάδας μας, που επότισαν την Ηπειρωτική γη με το τίμιο κι ανεκτίμητο αίμα τους, που την έθρεψαν με τες ένδοξες σάρκες τους, και την έσπειραν με τα άγια κόκκαλα τους, για νε ιδούμε εμείς σήμερα ελεύθερα τα Γιάννενα μας. Δόξα και τιμή στον μέλλοντα Βασιλέα μας, τον δαφνηφόρον στρατηλάτη, που έχυσε την ψυχή του μέσα στα στήθια του Στρατού του για να τον κάνει ακατάβλητο μέχρι θανάτου!
Τριάντα γενεές ήρθαν και παρήλθαν με αυτό το χρυσό όνειρο, να ιδούν ελευθερωμένα τα Γιάννενα, κι αυτό το χρυσό όνειρο επιφυλάχτηκε από τη θεία Πρόνοια να το ιδούμε εμείς. Τι ευτυχισμένοι που είμαστε εμείς, οι αντιπρόσωποι τόσων γενεών, που απέθαναν με την ανεκπλήρωτη χρυσή ελπίδα να ιδούν στυλωμένων τον Σταυρό μας εκεί ψηλά στα κάστρα των Ιωαννίνων!
Επέσανε τα Γιάννινα! Δόξα και τιμή στον Στρατό μας, στα λεοντόθυμα και γενναιόκαρδα παιδιά της Ελλάδας μας, που επότισαν την Ηπειρωτική γη με το τίμιο κι ανεκτίμητο αίμα τους, που την έθρεψαν με τες ένδοξες σάρκες τους, και την έσπειραν με τα άγια κόκκαλα τους, για νε ιδούμε εμείς σήμερα ελεύθερα τα Γιάννενα μας. Δόξα και τιμή στον μέλλοντα Βασιλέα μας, τον δαφνηφόρον στρατηλάτη, που έχυσε την ψυχή του μέσα στα στήθια του Στρατού του για να τον κάνει ακατάβλητο μέχρι θανάτου!
Χαίρετε αθάνατα Γιάννενα, χιλιοτραγουδισμένα Γιάννενα, Γιάννενα ζυμωμένα με την δημοτική μας ποίηση, πανώρια και πολυπόθητη Πολιτεία, με τους μυροβόλους σας κήπους, με τα όμορφα σας Κάστρα, με τα πανώρια σας σπίτια, με την μαγευτική σας και καταγάλανη λίμνη, με το ζωγραφισμένο Νησί, όπου άφησε την τελευταία του αναπνοή ο Αλή πασάς, ο τρομερός υιός της Χάμκως, με το Ντρίσκο σας, με το Μιτσικέλι σας, με τον Πίνδο που έθρεψε τα μεγαλύτερα παλληκάρια του Ελληνισμού, τους μεγαλύτερους τυραννοκτόνους γίγαντας, τους ενδοξότερους Αρματωλούς και Κλέφτες, που πολεμούσαν την Τουρκιά χειμώνα-καλοκαίρι, κι εθεμελίωσαν το αθάνατο και ιερό Έργον του Εικοσιένα!
Σκίρτησε από χαρά μέσα στο μνήμα σου, ώ τρισένδοξη και μεγάλη χορεία των Αρματωλών και Κλεφτών. Δίπλα και Μηλίωνη, Ζήντρο και Τσάρα Μπλαχάβα και Ζαχαράκη Στάθα και Μπουκουβάλα, Βαλαώρα και Τζουβάρα, Κατσαντώνη και Καραϊσκάκη, Διάκο και Οδυσσέα. Λαζαίοι και Κοντογιανναίοι, Μποτσαραίοι και Τζαβελλαίοι, Μαλαμαίοι και Νταγλαίοι, Γριβαίοι και Πανουργιάδες! Ελευθέρωσαν τα Γιάννινα!
Σκίρτησε από χαρά μέσα στο μνήμα σου ώ μεγάλη και τρισευλογημένη χορεία των μεγάλων Διδασκάλων του Γένους Μελετίου και Τσεχούλη, Μπαλάνου και Ευγενίου Βούλγαρη, Ψαλίδα και Λάμπρου Φωτιάδη, Ασωπίου και Αραβαντινού, Σακελλαρίου και Μάναρη, ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα.
Σκίρτησε από χαρά μέσα στο μνήμα σου ώ ιερή χορεία των μεγάλων Ηπειρωτών πολιτικών Μάνθο και Νούτσο Ιγνάτιε και Κωλέττη, Θανάση Βάγια και Βασιλική! Ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα.
Σκίρτησε από χαράν μεγάλη μέσα στο μνήμα σου ώ αθάνατη λύρα του Βηλαρά και του Βαλαωρίτη, του Ζαλοκώστα και του Κρυστάλλη, ελευθερώθηκαν τα Γιάννινα.
Σκίρτησε από χαρά στο υγρό μνήμα σου ώ μαρτυρική χορεία της Κυρά Φροσύνης και των δέκα εφτά Γιαννιωτισών Κυράδων! ελευθερωθήκαν τα Γιάννενα.
Σκιρτήσετε από χαρά και σεις, ώ αιματωμένες και πανίερες σκιές των πεσόντων στην Κιάφα και στην Φιλιππιάδα, στην Πρέβεζα και στο Γκρίμποβο, στα Πέντε Πηγάδια και στα Πεστά, στο Αυγό και στην Αετοράχη, στα Λεσσιανά και στον Αι Νικόλα και στο αιματόβαφο σαρκοθρεμμένο κοκκαλοσπαρμένο μαύρο Μπιζάνι! Έπεσαν τα Γιάννενα! Ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα κι όλη η Ήπειρο! Εξεπληρώθηκεν ένας μεγάλος πόθος του Ελληνισμού.
Σκίρτησε από χαράν μεγάλη μέσα στο μνήμα σου ώ αθάνατη λύρα του Βηλαρά και του Βαλαωρίτη, του Ζαλοκώστα και του Κρυστάλλη, ελευθερώθηκαν τα Γιάννινα.
Σκίρτησε από χαρά στο υγρό μνήμα σου ώ μαρτυρική χορεία της Κυρά Φροσύνης και των δέκα εφτά Γιαννιωτισών Κυράδων! ελευθερωθήκαν τα Γιάννενα.
Σκιρτήσετε από χαρά και σεις, ώ αιματωμένες και πανίερες σκιές των πεσόντων στην Κιάφα και στην Φιλιππιάδα, στην Πρέβεζα και στο Γκρίμποβο, στα Πέντε Πηγάδια και στα Πεστά, στο Αυγό και στην Αετοράχη, στα Λεσσιανά και στον Αι Νικόλα και στο αιματόβαφο σαρκοθρεμμένο κοκκαλοσπαρμένο μαύρο Μπιζάνι! Έπεσαν τα Γιάννενα! Ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα κι όλη η Ήπειρο! Εξεπληρώθηκεν ένας μεγάλος πόθος του Ελληνισμού.
Έπεσαν τα Γιάννενα!
Ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα!
Χαίρετε Γιάννενα!
Ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα!
Χαίρετε Γιάννενα!
Το ξημέρωμα της μέρας που θα άρχιζε η καθοριστική μάχη στο Μπιζάνι, η ανταποκρίτρια της Αλεξανδρινής “ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ“, Θάλεια Φλωρά-Καραβία γράφει : «Παρ’ όλο το δριμύ ψύχος, βγαίνομε από τη σκηνή. Τι γαλήνη στη φύση και τι άγρια την ταράζουν οι βροντές των τηλεβόλων στον καθαρόν ουρανόν με το βαθύ σαπφειρένιο χρώμα!… Χαρά στα παλληκάρια, που δίνουν τόση ομορφιά στη φωτιά και στο θάνατο, με την υπέροχη περιφρόνηση του κινδύνου και με την αγάπη της ωραίας πάλης για την ελευθερία. Τραγουδούν τα ηρωικά παιδιά, ενώ οι οβίδες πέφτουν επάνω στα βουνά, εκεί που θ’ ανεβούν…»
Απελευθέρωση Ιωαννίνων - Ιστορικό ΑφιέρωμαΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ
Τα Γιάννενα σε ελληνικά χέρια
Τα Ιωάννινα βρίσκονταν υπό τον τουρκικό ζυγό από το 1431 και υπήρξαν αρκετές προσπάθειες εξέγερσης, χωρίς όμως να έχουν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Όμως, από τις αρχές κιόλας του 20ου αιώνα, είχε ωριμάσει η ιδέα για ουσιαστική εξέγερση και εν συνεχεία απελευθέρωση, όχι μόνο των Ιωαννίνων αλλά και αρκετών άλλων ελληνικών εδαφών όπως Θεσσαλονίκη, Λέσβος, Κατερίνη (1912), Ξάνθη (1919) κ.ά..
Σχετικά με την πόλη των Ιωαννίνων, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω έγιναν αρκετές προσπάθειες για αποδέσμευση από τον τουρκικό ζυγό, ωστόσο η τελευταία ήταν το 1913, όπου οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού απέφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ΄΄ακρωτηριάζοντας΄΄ την κυριαρχία των Τούρκων.
Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, η ελληνική κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δίνει εντολή να μεταβιβαστεί όλος ο στρατός στην Ήπειρο, καθώς απαιτούνταν μεγάλος αριθμός πολεμιστών για να επιτεθούν κατά του απόρθητου Μπιζανίου. Για το λόγο αυτό, ο Βενιζέλος επισκέπτεται τα Ιωάννινα, στα τέλη Ιανουαρίου, και έρχεται αμέσως σε επαφή με τον Αρχιστράτηγο, Κωνσταντίνο, για να συζητήσουν σχετικά με το τελευταίο σχέδιο επίθεσης.
Ο ελληνικός στρατός της Ηπείρου, στα μέσα Φεβρουαρίου, εξοπλισμένος με βαρύ πυροβολικό και μονάδες ιππικού κάνουν συντονισμένες επιχειρήσεις κατά των Τούρκων, ενώ στρατιωτικές ελληνικές αποβάσεις πραγματοποιούνται και στα σύνορα της ευρύτερης περιοχής, ώστε να αποκλείσουν και να εμποδίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια ενίσχυσης της τουρκικής πλευράς.
Τα απόρθητα οχυρά του Μπιζανίου κανονιοβολούνται και υπερφαλαγγίζονται. Αρχικά οι τουρκικές δυνάμεις προέβαλλαν σθεναρή αντίσταση, όμως η επινοητικότητα του Ταγματάρχη, Βελισαρίου, ήταν αυτή, που αποσυντόνισε τις όλες προσπάθειές τους, καθώς κατάφερε σημαντικό πλήγμα στους εχθρούς, αποκόπτοντάς τους από την πόλη και κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι έχουν κυριευτεί, πράγμα το οποίο δεν είχε ακόμη συμβεί. Επιπλέον, ο Αρχιστράτηγος, Κωνσταντίνος, δίνει εντολή στις ελληνικές δυνάμεις να επιτεθούν κατά των φρουρίων της πόλης και να κατανικήσουν τον εχθρό. Έτσι, οι Τούρκοι, έχοντας αποπλανηθεί, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και το Μπιζάνι έπεσε! Αυτή ήταν και η αρχή, καθώς άνοιγε το δρόμο για την απελευθέρωση όλης της πόλης.
Λίγες ώρες αργότερα, ο Τούρκος διοικητής της πόλης, Εσάτ Πασάς, ηττημένος από τον ελληνικό στρατό, παραδίδει τα Ιωάννινα άνευ όρων. Το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης υπογράφτηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1913 και οι άντρες του τουρκικού στρατού, που είχαν μείνει ζωντανοί μέχρι εκείνη τη στιγμή, θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου.
Επικρατούσε παντού ενθουσιασμός, και μετά και από την επίσημη προσάρτηση των Ιωαννίνων στη Ελλάδα, ο μητροπολίτης της πόλης και οι κάτοικοι της περιοχής υποδέχτηκαν τους απελευθερωτές τους με επευφημίες και ζητωκραυγές.
Πλέον τα Γιάννενα ήταν σε ελληνικά χέρια και ελεύθερα, μετά από τόσους αιώνες σκλαβιάς.
