ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Χρονικοί σύνδεσμοι που εκφράζουν τις χρονικές βαθμίδες στα αρχαία ελληνικά:
 ὡς ἐπεί = όταν, αφού ἐπειδή ΟΡΙΣΤΙΚΗ ' Προτερόχρονο ἀφ’ οὗ ἀφ’ ὅτου ἐξ οὗ = από τότε που ἐξ ὅτου πρίν ὅτε ὁπότε ἡνίκα = όταν ὁπηνίκα ὁσάκις ' 
Σύγχρονο ὁποσάκις =όσες φορές ἐν ᾧ ἕως ἔστε =έως ότου { Οριστική ΕΝΣ ή ΠΡΤ} ἄχρι μέχρι ἕως ἄχρι = έως ότου {Οριστική Αορίστου ή '
 Υστερόχρονο μέχρι Υποτακτική ή Ευκτική} πρίν [+ απαρέμφατο]
 1 Προτερόχρονο = όταν η πράξη της χρονικής πρότασης προηγείται χρονικά της κύριας
Σύγχρονο = όταν η πράξη της χρονικής γίνεται ταυτόχρονα με αυτήν της κύριας 
Υστερόχρονο = όταν η πράξη της χρονικής ακολουθεί χρονικά αυτήν της κύριας. 
• Μελετήστε προσεκτικά τον πιο κάτω πίνακα και καταγράψετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς των πιο κάτω προτάσεων.
 Παραδείγματα Εισάγεται Εκφέρεται Χρονική βαθμίδα Σε τι χρησιμεύει 
Ἐπεὶ δ’ ὁ χειμὼν ἔληγεν, οἱ Ἀθηναῖοι ἔπλευσαν εἰς Προκόννησον. 
Ἐμάχοντο, μέχρι οἱ Ἀθηναῖοι ἀπέπλευσαν. 
Ἐπεὶ δὲ τὰ ἐν Λαμψάκῳ κατεστήσατο, ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον καὶ Καλχηδόνα.
 Ἡνίκα δείλη ἐγένετο, κονιορτὸς ἐφάνη. 
Ἐχώρουν διὰ τῶν Σικελῶν, ἕως ἀφίκοντο εἰς Κατάνην.
Ὅτε οἱ πολέμιοι ἀνεχώρησαν, τρόπαιον ὡς νενικηκότες ἱδρύσαμεν.
∆ιαπίστωση: 1. Οι απλές χρονικές προτάσεις εκφέρονται με …………………………… και χρησιμεύουν ως ……………………………………………………………………………………………………………… Οι προτάσεις αυτές είναι προτάσεις κρίσεως και δέχονται άρνηση οὐ.
 • Γνωρίστε και το άλλο είδος των χρονικών προτάσεων: Παραδείγματα Eισαγωγή χρον. πρ. Eκφορά χρ. πρ. Εκφορά κύριας πρ. Σημασία 
Ἐπειδὰν ἔλθωσιν, ἕξομεν τὰ ἐπιτήδεια. 
Ὅταν πλεῖστά τις ἔχῃ, τότε πλεῖστοι τούτῳ φθονοῦσιν. 
Ἐγὼ δὲ ὁπόταν καιρὸς ᾖ ἥξω πρὸς ὑμᾶς. 
Μνήσθητί μου,Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. 
Καὶ ὁπότε τις ἀσθενήσειεν, ἐπεσκόπει Κῦρος.
 Ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην, ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη.
 Ὁπότε βουληθείητε, οὐ χαλεπῶς εἰρήνην ἂν ποιήσαιτε. 
Ἤλπιζον ὑπὸ τῶν σφετέρων παίδων γηροτροφηθέντες, ἐπειδὴ τελευτήσειαν τὸν βίον, ταφήσεσθαι.
Τι διαπιστώνετε με βάση τον πιο πάνω πίνακα: Οι χρονικές προτάσεις, χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου, μετατρέπονται σε ………………………………….. και μαζί με την κύρια πρόταση αποτελούν …………………………………. Οι προτάσεις αυτές δέχονται άρνηση μή • Ας συγκεντρώσουμε τους καινούριους συνδέσμους: ΣΥΝ∆ΕΣΜΟΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ Ἐπειδάν (ἐπειδή + ἄν) Ἐπάν (ἐπεί + ἄν) ---------------------------------- Ὅταν (ὅτε + ἄν ) Ἕως ἂν Ὁσάκις Ὅτε ---------------------------------- Ὁπότε • Σύνταξη του ΠΡΙΝ Παραδείγματα Χρονική πρόταση Κύρια πρόταση Καταφατική/αρνητική
 Ἀποπέμπουσιν αὐτὸν πρὶν ἀκοῦσαι.
 Λέγεται δ’ ὥς ποτε ἦσαν οὗτοι ἄνθρωποι τῶν πρὶν μούσας γεγονέναι.
 Καὶ οὐ πρότερον ἐξεβίβασεν ἐκ τῶν νεῶν πρὶν αὗται ἧκον. Ἡγούμην ἀνὴρ τῶν ἐκεῖ μέγιστος, πρίν μοι τύχη τάδε ἐπέστη.
 Οὐ χρή με ἐνθένδε ἀπελθεῖν, πρὶν ἂν δῶ δίκην. 
Tίς ἂν κρίνειεν, πρὶν ἂν ἀμφοῖν μῦθον ἐκμάθῃ σαφῶς. 
Κῦρος ὑπέσχετο τοῖς Ἕλλησι μὴ πρόσθεν παύσεσθαι, πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε.
• Δέστε προσεκτικά τον πιο κάτω πίνακα και καταγράψετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς των πιο κάτω προτάσεων. Παραδείγματα Εισάγεται Εκφέρεται Χρονική βαθμίδα Σε τι χρησιμεύει 
Ἐπεὶ δ’ ὁ χειμὼν ἔληγεν, οἱ Ἀθηναῖοι ἔπλευσαν εἰς Προκόννησον. Ἐπεί ἔληγεν Οριστική (Πραγματικό) Προτερ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου 
Ἐμάχοντο, μέχρι οἱ Ἀθηναῖοι ἀπέπλευσαν. μέχρι ἀπέπλευσαν Οριστική (Πραγματικό) Υστερόχ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου 
Ἐπεὶ δὲ τὰ ἐν Λαμψάκῳ κατεστήσατο, ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον καὶ Καλχηδόνα. Ἐπεί κατεστήσατο Οριστική (Πραγματικό) Προτερ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου 
Ἡνίκα δείλη ἐγένετο, κονιορτὸς ἐφάνη. Ἡνίκα ἐγένετο Οριστική (Πραγματικό) Σύγχρ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου Ἐχώρουν διὰ τῶν Σικελῶν, ἕως ἀφίκοντο εἰς Κατάνην. ἕως ἀφίκοντο Οριστική (Πραγματικό) Σύγχρ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου 
Ὅτε οἱ πολέμιοι ἀνεχώρησαν, τρόπαιον ὡς νενικηκότες ἱδρύσαμεν. Ὅτε ἀνεχώρησαν Οριστική (Πραγματικό) Σύγχρ. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου 
∆ιαπίστωση: 1. Οι απλές χρονικές προτάσεις εκφέρονται με Οριστική, που δηλώνουν το πραγματικό και χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου. Οι προτάσεις αυτές είναι προτάσεις κρίσεως και δέχονται άρνηση οὐ.
Γνωρίστε και το άλλο είδος των χρονικών προτάσεων: Παραδείγματα Eισαγωγή χρον. πρ. Eκφορά χρ. πρ. Εκφορά κύριας πρ. Σημασία 
Ἐπειδὰν ἔλθωσιν, ἕξομεν τὰ ἐπιτήδεια. Ἐπειδάν ἔλθωσιν Υποτακτική ἕξομεν Οριστική μέλλοντα Προσδοκώμ. 
Ὅταν πλεῖστά τις ἔχῃ, τότε πλεῖστοι τούτῳ φθονοῦσιν. 
Ὅταν ἔχῃ Υποτακτική φθονοῦσιν Οριστική ενεστώτα Επανάληψη στο παρόν και μέλλον
 Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. Ὅταν ἔλθῃς Υποτακτική μνήσθητι Προστακτική Προσδοκώμ.
 Καὶ ὁπότε τις ἀσθενήσειεν, ἐπεσκόπει Κῦρος. Ὁπότε ἀσθενήσειεν Ευκτική ἐπεσκόπει Οριστική παρατατικού Επανάληψη στο παρελθόν 
Ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην, ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη. Ὁσάκις ἀφικοίμην Ευκτική ἐπανηρώτων Οριστική παρατατικού Επανάληψη στο παρελθόν 
Ὁπότε βουληθείητε, οὐ χαλεπῶς εἰρήνην ἂν ποιήσαιτε. Ὁπότε Βουληθείητε Ευκτική ἂν ποιήσαιτε ∆υνητική Ευκτική Απλή σκέψη Ἤλπιζον ὑπὸ τῶν σφετέρων παίδων γηροτροφηθέντες, ἐπειδὴ τελευτήσειαν τὸν βίον, ταφήσεσθαι. ἐπειδή τελευτήσειαν Ευκτική του πλάγιου λόγου (προηγείται ιστορ. χρόνος) Ἤλπιζον παρατατικός Επανάληψη στο παρελθόν 
• Τι διαπιστώνετε με βάση τον πιο πάνω πίνακα: Οι χρονικές προτάσεις μετατρέπονται σε χρονικοϋποθετικές και μαζί με την κύρια πρόταση αποτελούν υποθετικό λόγο. 
• Ας συγκεντρώσουμε τους καινούριους συνδέσμους: ΣΥΝ∆ΕΣΜΟΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ Ἐπειδάν (ἐπειδή + ἄν) 
Ἐπάν (ἐπεί + ἄν) ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ [ Προσδοκώμενο , Επανάληψη στο Ὅταν (ὅτε + ἄν ) Παρόν και Μέλλον] Ἕως ἂν Ὁσάκις
 ΕΥΚΤΙΚΗ Ὅτε [Αόριστη Επανάληψη στο Ὁπότε Παρελθόν, Απλή Σκέψη] 
• Σύνταξη του ΠΡΙΝ 
Παραδείγματα Χρονική πρόταση Κύρια πρόταση (καταφατική /αρνητική/ερώτηση) 
Ἀποπέμπουσιν αὐτὸν πρὶν ἀκοῦσαι. πρὶν ἀκοῦσαι πρίν + απαρέμφατο Καταφατική
 Λέγεται δ’ ὥς ποτε ἦσαν οὗτοι ἄνθρωποι τῶν πρὶν μούσας γεγονέναι. πρὶν μούσας γεγονέναι πρίν + απαρέμφατο Καταφατική Καὶ οὐ πρότερον ἐξεβίβασεν ἐκ τῶν νεῶν πρὶν αὗται ἧκον. πρὶν αὗται ἧκον πρίν + οριστική ιστορ. χρόνου Αρνητική 
Ἡγούμην ἀνὴρ τῶν ἐκεῖ μέγιστος, πρίν μοι τύχη τάδε ἐπέστη. πρίν μοι τύχη τάδε ἐπέστη πρίν + οριστική ιστορ. χρόνου Καταφατική (σπάνια) 
Οὐ χρή με ἐνθένδε ἀπελθεῖν, πρὶν ἂν δῶ δίκην. πρὶν ἂν δῶ δίκην πρίν + ἄν + υποτακτική Αρνητική Προσδοκώμενο 
Tίς ἂν κρίνειεν, πρὶν ἂν ἀμφοῖν μῦθον ἐκμάθῃ σαφῶς. πρὶν ἂν … ἐκμάθῃ σαφῶς πρίν + ἂν +υποτακτική Ερώτηση Επανάληψη στο παρόν και μέλλον 
Κῦρος ὑπέσχετο τοῖς Ἕλλησι μὴ πρόσθεν παύσεσθαι, πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε. πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε πρίν + ευκτική πλάγιου λόγου Αρνητική
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 
1. Ποια θέση κατέχουν οι χρονικές προτάσεις και πώς εισάγονται; Να δικαιολογήσετε την εκφορά τους. 
• Ὅτε ἡμέρα ἐγένετο, παρῆν ὁ Γαβρίας. ------------------------------------------------------------------------------------------ 
• Κῦρος ἐθήρευεν, ὁπότε βούλοιτο γυμνᾶσαι ἑαυτὸν καὶ τοὺς ἵππους. ------------------------------------------------------------------------------------------ 
• Ἐπειδὰν ἅπαντα ἀκούσητε, κρίνατε. ------------------------------------------------------------------------------------------ 
• Οὗτοι οὖν διέβησαν, πρὶν τοὺς ἄλλους ἀποκρίνασθαι. ------------------------------------------------------------------------------------- 
• Οἱ Ἠλεῖοι ἔπειθον μὴ ποιεῖσθαι αὐτοὺς μάχην, πρὶν οἱ Θηβαῖοι παραγένοιντο. -------------------------------------------------------------------------------------- 
• Ὅταν βορρᾶς πνέῃ, καλοὶ πλοῖ εἰσιν. ------------------------------------------------------------------------------------------ 
2. Να μεταφέρετε τις προτάσεις που ακολουθούν από τα νέα ελληνικά στα αρχαία ελληνικά. 
 α) Όταν έγινε η μάχη, ο Τισσαφέρνης κατά τύχη βρισκόταν στις Σάρδεις. ----------------------------------------------------------------------------------------- 
 β) Αυτοί λοιπόν πέρασαν, πριν απαντήσουν οι άλλοι. ----------------------------------------------------------------------------------------- 
 γ) Πρέπει να δείχνετε το παράδειγμα (ἐξηγοῦμαι) στους άλλους συμμάχους, έως ότου γυρίσουν από τη Λακεδαίμονα εκείνοι που έστειλα. ----------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------
1. Ποια θέση κατέχουν οι χρονικές προτάσεις και πώς εισάγονται; Να δικαιολογήσετε την εκφορά τους. 
• Ὅτε ἡμέρα ἐγένετο, παρῆν ὁ Γαβρίας. Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου Ὅτε + ἐγένετο (οριστική) δηλώνει το πραγματικό γεγονός (προτερόχρονο) 
• Κῦρος ἐθήρευεν, ὁπότε βούλοιτο γυμνάσαι ἑαυτὸν καὶ τοὺς ἵππους. Επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου ὁπότε + βούλοιτο (ευκτική) επανάληψη στο παρελθόν 
• Ἐπειδὰν ἅπαντα ἀκούσητε, κρίνατε. Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου/ χρονικοϋποθετική πρ. ἑπειδάν + ἀκούσητε (υποτακτική) / προστακτική προσδοκώμενο 
• Οὗτοι οὖν διέβησαν, πρὶν τοὺς ἄλλους ἀποκρίνασθαι. Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου πρίν + ἀποκρίνασθαι (απαρέμφατο), γιατί η κύρια πρόταση είναι καταφατική.
 • Οἱ Ἠλεῖοι ἔπειθον μὴ ποιεῖσθαι αὐτοὺς μάχην, πρὶν οἱ Θηβαῖοι παραγένοιντο. Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου πρίν + παραγένοιντο (ευκτική του πλάγιου λόγου, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου, ἔπειθον, και η κύρια πρόταση είναι αρνητική). 
• Ὅταν βορρᾶς πνέῃ, καλοὶ πλοῖ εἰσιν. Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου/χρονικοϋποθετική πρ. Ὅταν + πνέῃ (υποτακτική) /ενεστώτας επανάληψη στο παρόν και το μέλλον. 
 2. α) Όταν έγινε η μάχη, ο Τισσαφέρνης κατά τύχη βρισκόταν στις Σάρδεις. Ὅτε ἡ μάχη ἐγένετο, Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν. β) Αυτοί λοιπόν πέρασαν, πριν απαντήσουν οι άλλοι. Οὗτοι οὖν διέβησαν, πρὶν τοὺς ἄλλους ἀποκρίνασθαι. 
 γ) Πρέπει να δείχνετε το παράδειγμα (ἐξηγοῦμαι) στους άλλους συμμάχους, ἕως ότου γυρίσουν από τη Λακεδαίμονα εκείνοι που έστειλα. ∆εῖ ὑμᾶς ἐξηγεῖσθαι τοῖς ἄλλοις συμμάχοις, ἕως ἂν οἱ ἐκ Λακεδαίμονος ἐπανέλθωσιν, οὓς ἐγὼ ἔπεμψα. 
ΠΗΓΗ:  http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/archaia_ellinika/ekpaideftiko_yliko/b_lykeiou/chronikes_protaseis.pdf