''Όσο μπορείς ''Κωνσταντίνος Καβάφης

Ανάλυση κειμένου:

​Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
Ο ποιητής αναγνωρίζει ότι συχνά δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε όλους μας
 τους στόχους και να κάνουμε τη ζωή μας όπως την ονειρευόμαστε. 
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
Ακόμη και αν δεν καταφέρουμε να κατακτήσουμε όλους τους στόχους μας θα πρέπει 
να υπάρχει ένα κατώτερο όριο ηθικών κατακτήσεων. Ένα ελάχιστο ηθικό μάθημα που δεν 
μπορούμε να μην μάθουμε από τη ζωή.
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
Το ηθικό αυτό όριο είναι για τον ποιητή η προσπάθεια, στο μέτρο των δυνατοτήτων
 του καθενός μας ("όσο μπορείς") να μην εξευτελίσουμε τη ζωή μας. 
Εξευτελίζω = μειώνω την αξία ενός πράγματος. Χάνω την εκτίμηση και τον σεβασμό. 
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
Ένας τρόπος για να χάσει την αξία του το άτομο είναι η συμμετοχή του σε παρέες 
όπου συμπεριφέρεται σαν όχλος, σαν μάζα και χάνει την προσωπικότητά του. 
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Ένας ακόμη τρόπος είναι το ξόδεμα σε πολλές παρέες, πολλές συναναστροφές,
 οι οποίες όμως είναι επιφανειακές, συμβατικές και τελικά ψυχοφθόρες. 

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κι εκθέτοντάς την
                             ομοιοτέλευτο
Μέσα από τις μετοχές ο ποιητής εξηγεί με ποιό τρόπο ο άνθρωπος μπορεί να 
αλλοτριωθεί, να εξευτελίσει τη ζωή του, να χάσει τον σεβασμό και τη σοβαρότητά του.
Οι ενεργητικές μετοχές τονίζουν το γεγονός ότι τελικά στον ξεπεσμό αυτό του 
ανθρώπου ο ίδιος έχει παίξει ενεργητικό ρόλο. Επομένως η αλλοτρίωση του ατόμου
 μέσα από τοξικές σχέσεις ή ρηχές συναναστροφές είναι ευθύνη δική του και όχι
 αποτέλσμα τυχαίων καταστάσεων.
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
Οι επιφανειακές σχέσεις, οι χωρίς νόημα συναναστροφές, οι τυπικές παρέες,
 οι συνεχείς έξοδοι, η κοινοποίηση κάθε στιγμής της ζωής, η δημοσιοποίηση κάθε
 προσωπικού στοιχείου σε ανθρώπους άγνωστους ή ελάχιστα γνωστούς... 
γενικότερα οι πράξεις χωρίς νόημα (α-νοησία) οδηγούν τον άνθρωπο στο να 
χάνει στο τέλος την ταυτότητά του. 
ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική.
                                           παρομοίωση - μεταφορά
Συνέπεια όλων αυτών θα είναι ο άνθρωπος κάποια στιγμή να μην μπορεί να 
αναγνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Μέσα από το κοινωνικό προσωπείο που 
παρουσιάζει σε ανθρώπους με τους οποίους δεν μπορεί να συνδεθεί σε βάθος 
και πραγματικά όπως είναι, στο τέλος αλλοτριώνεται. Χάνει την πραγματική του 
εικόνα. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει ποιό από τα χαρακτηριστικά του είναι δικό του 
και ποιό ξένο. Αποξενώνενται από τον ίδιο του τον εαυτό.

Σχολιασμός περιεχομένου:

Θέμα:

• Οι συμβουλές του Καβάφη για να μη χάσει κανείς την αξιοπρέπεια στη 
• ζωή του. 

Σχολιασμός τίτλου:

• Ο ποιητής γνωρίζει πολύ καλά ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Κανείς δεν 
• καταφέρνει όλους τους στόχους του, ούτε είναι δυνατόν κάποιος να είναι
•  πάντα αξιοπρεπής.
• Γι' αυτό στον τίτλο τονίζει ότι το μέτρο της προσπάθειας είναι η 
• πραγματικότητα. Ότι, δηλαδή, στον βαθμό που μπορεί ο καθένας οφείλει 
• να διαφυλάσσει την αξιοπρέπειά του. 
• Τονίζει επίσης ότι η προστασία της ηθικής ποιότητας της ζωής του 
• ανθρώπου είναι κάτι που θα πρέπει κανείς να το επιδιώξει όσο το δυνατόν 
• περισσότερο, με όλες τις δυνάμεις του.

Οι τρόποι με τους οποίους η ζωή μπορεί να γίνει μια ξένη φορτική:

• Ένας τρόπος για να χάσει την αξία του το άτομο είναι η συμμετοχή του
•  σε παρέες όπου συμπεριφέρεται σαν όχλος, σαν μάζα και χάνει την 
• προσωπικότητά του. ​
• Ένας ακόμη τρόπος είναι το ξόδεμα σε πολλές παρέες, πολλές
•  συναναστροφές, οι οποίες όμως είναι επιφανειακές, συμβατικές και 
• τελικά ψυχοφθόρες. ​
• Οι επιφανειακές σχέσεις, οι χωρίς νόημα συναναστροφές, οι τυπικές 
• παρέες, οι συνεχείς έξοδοι, η κοινοποίηση κάθε στιγμής της ζωής, η 
• δημοσιοποίηση κάθε προσωπικού στοιχείου σε ανθρώπους άγνωστους
•  ή ελάχιστα γνωστούς... γενικότερα οι πράξεις χωρίς νόημα (α-νοησία) 
• οδηγούν τον άνθρωπο στο να χάνει στο τέλος την ταυτότητά του. 

Η ευθύνη του ανθρώπου:

• Η ευθύνη του ανθρώπου τονίζεται από τη φράση "όσο μπορείς", που 
• δηλώνει ότι θα πρέπει να καταβάλλει κανείς τις μεγαλύτερες δυνατές
•  προσπάθειες για να προφυλλάξει την αξιοπρέπειά του.
• ​Οι ενεργητικές μετοχές (πηαίνοντας - γυρίζοντας - εκθέτοντας) 
• επισημαίνουν επίσης την αντίσταση που πρέπει να δείξει το άτομο 
• απέναντι στη μαζοποίηση και την οχλοποίησή του.

Η σημασία του ποιήματος σήμερα:

• Το 1913 όπου έγραψε το ποίημα ο Καβάφης προφανώς αναφερόταν στην 
• αλλοτρίωση που επιφέρει η συμμετοχή του ατόμου σε κοσμικές εκδηλώσεις
•  και κοινωνικές συγκεντρώσεις της υψηλής κοινωνίας. 
• Σήμερα το άτομο αλλοτριώνεται σε πολλές εκδηλώσεις τις κοινωνικής 
• ζωής: στο γήπεδο, στο internet, στο σχολείο, στις λέσχες κ.ο.κ.
• Κοινά χαρακτηριστικά όλων αυτών των εκδηλώσεων είναι: η έλλειψη 
• ουσιαστικής και σε βάθος επικοινωνίας, η μαζοποίηση, η ώθηση του
•  ατόμου να παρουσιάζει στους άλλους μια εικόνα διαφορετική από αυτό 
• που πραγματικά είναι, η υπερβολική  έκθεση στα μάτια των άλλων.

​
Γλώσσα - στίχος:

• Απλή δημοτική με λόγια στοιχεία (στες πολλές κινήσεις - πηαίνοντας).
• Λιτό, παραινετικό, συμβουλευτικό, διδακτικό ύφος - απουσία σχημάτων 
• λογου -σχεδόν πεζολογική γραφή.
• Στίχος ελεύθερος, ιαμβικός, χωρίς ομοιοκαταληξία. 
• Ποιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο άνθρωπος, για να
•  υπερασπιστεί την προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά του; 
• σχετίστε την απάντησή σας με τον τίτλο του ποιήματος.
  Ο ποιητής θεωρεί ότι κάθε άνθρωπος οφείλει να προασπίζει την αξιοπρέπειά του, αλλά και την προσωπική του ελευθερία ως προς τη διαμόρφωση των απόψεών του, με το να αποφεύγει τη διαρκή συναναστροφή με ανθρώπους που δεν έχουν κάτι ουσιαστικό να προσφέρουν. Η καθημερινή επαφή με παρέες και ανθρώπους που έχουν ως μόνο κίνητρο τη διασκέδαση, λειτουργεί αρνητικά σε σχέση με τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Βασικό χαρακτηριστικό, άλλωστε, της άκριτης συναναστροφής με ανθρώπους που δεν έχουμε επιλέξει με προσοχή είναι η έκθεσή μας σε ανούσιες κουβέντες και ανώφελες ασχολίες. Ο καθένας μας επομένως θα πρέπει, όσο μπορεί, να περιορίζει τις περιττές επαφές και να φροντίζει για τη διαφύλαξη της ατομικότητάς του. Σημαντικό, βέβαια, είναι αυτό που εμφατικά αναφέρει ο Καβάφης στον τίτλο του ποιήματος, ότι δηλαδή δεν μπορούμε απόλυτα να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από την κακή επιρροή των συναναστροφών μας, αλλά θα πρέπει να το προσπαθήσουμε στο βαθμό που μπορούμε. Η διαφύλαξη δηλαδή της ατομικότητάς μας είναι μια δύσκολη διαδικασία, καθώς είτε το θέλουμε είτε όχι είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι στην καθημερινή επαφή με ανθρώπους, τους οποίους συχνά δεν έχουμε επιλέξει εμείς. Επομένως, η προσπάθειά μας είναι απαιτητική και χρειάζεται μεγάλη αποφασιστικότητα για να επιτευχθεί.
  
  Καταγράψτε τις μετοχές και εξηγήστε τη γραμματική και σημασιολογική λειτουργία τους.Οι μετοχές του ποιήματος είναι οι εξής: πηαίνοντας, γυρίζοντας και εκθέτοντας. Οι μετοχές αυτές είναι τροπικές και αποκαλύπτουν ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο θέτουμε σε κίνδυνο την ατομικότητα και την αξιοπρέπειά μας. Με το να πηγαίνουμε δηλαδή σε κάθε κοινωνική εκδήλωση, με το να γυρίζουμε διαρκώς από μέρος σε μέρος και με το να εκθέτουμε τον εαυτό μας στην ανοησία που συνοδεύει η καθημερινή συνύπαρξη με ανθρώπους που δεν έχουν να μας προσφέρουν κάτι το ουσιώδες.
  
  Ποιόν κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον τελευταίο στίχο; Με ποιόν τρόπο πιστεύετε ότι ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;Ο κίνδυνος που ενυπάρχει στη διαρκή έκθεση του ατόμου στις ανούσιες συναναστροφές είναι η αλλοτρίωσή του. Ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο σημείο να αποξενωθεί από τον εαυτό του και να αισθάνεται πλέον πως η ίδια του η ζωή είναι κουραστική και καταπιεστική. Η αλλοτρίωση ουσιαστικά σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την ατομικότητά του, την ιδιαίτερη προσωπικότητά του, σε σημείο που έχει γίνει πια ίδιος με τη μάζα και δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα ιδιαίτερα στοιχεία του εαυτού του. Αν, δηλαδή, αντί να φροντίζουμε για το χτίσιμο της προσωπικότητάς μας, περνάμε το χρόνο μας ανώφελα με άλλους ανθρώπους, κοιτάζοντας πώς θα διασκεδάσουμε, τελικά συνειδητοποιούμε ότι έχουμε πετύχει λιγότερα απ’ όσα θα θέλαμε κι έχουμε γίνει κατώτεροι από τις προσδοκίες και τις δυνατότητές μας.
  Για να αποφευχθεί επομένως ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, θα πρέπει να φροντίζουμε για την ενδυνάμωση της προσωπικότητάς μας, για τη βελτίωση του εαυτού μας και φυσικά για τη σωστή επιλογή των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρεφόμαστε.
  
  Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν, σύμφωνα με τον ποιητή, να ευτελίσουν τη ζωή του ατόμου; Γράψτε, αν θέλετε, ένα σύγχρονό σας παράδειγμα.Το ζήτημα που επιχειρεί να αναδείξει ο ποιητής είναι ότι πέρα από το είδος των εκδηλώσεων, τελικά η καθημερινή σπατάλη του χρόνου μας με φίλους και γνωστούς, δεν μπορεί παρά να έχει αρνητικές συνέπειες, καθώς όσο περισσότερο προσπαθούμε να ενταχθούμε σε μια παρέα και όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στους άλλους, τόσο περισσότερο χάνουμε τον εαυτό μας. Βέβαια, ο κίνδυνος είναι ακόμη πιο ορατός όταν αφιερώνουμε το χρόνο μας σε εκδηλώσεις όπου οι άνθρωποι λειτουργούν σαν μια μάζα, σαν όχλος και αφήνουν κατά μέρους τα ιδιαίτερα στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Εκείνο δηλαδή που είναι περισσότερο επίφοβο είναι η ένταξη του ατόμου σε ομάδες που λειτουργούν διαβρωτικά ως προς την ατομικότητα και κινούνται κυρίως προς την εξομοίωση όλων των μελών τους.
• ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ I Ποίημα: Όσο μπορείς, Κ. Π. Καβάφη
•   ΟΜΑΔΑ Α
• 
  
•  1. Με το περιεχόμενο ποιας έννοιας ασχολείται ο ποιητής; …………………… 
• 2. Ποια στάση ζωής προβάλλεται μέσα από το ποίημα; …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… 
• 3.Ποια φράση εισάγεται με αρνητικό μόριο και τι εκφράζει μ’ αυτήν ο ποιητής; …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………
•  4. Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν να εξευτελίσουν τη ζωή του ατόμου; 
• 
  
•  5.Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο / ποίημα για το πραγματικό νόημα της ζωής. …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… 
• 
  
• ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ I Ποίημα: Όσο μπορείς, Κ. Π. Καβάφη
•   ΟΜΑΔΑ  Β
• 1.Ποιο το νόημα της φράσης όσο μπορείς; …………………………………………………………………………………… ΜΕΡΟΣ Β´ 7. πηαίνοντάς την, 2.γυρίζοντας συχνά, εκθέτοντάς την: 
• Ποιο είναι το υποκείμενο και ποιο το αντικείμενο των μετοχών; ...…………………………………………………………………………………………… 
• 3.Τι πετυχαίνει με τη χρήση των μετοχών αυτών ο ποιητής όσον αφορά 
• α) το περιεχόμενο και β) το ύφος του ποιήματος; ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 
• 4. Να σχολιάσετε τον τελευταίο στίχο: ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική. ...…………………………………………………………………………………………… 
•  5.Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο / ποίημα για το πραγματικό νόημα της ζωής. …………………………………………………………………………………………………………