''Πολιτιστική υιοθεσία''

Το θέατρο της Δωδώνης είναι ένα από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας με χωρητικότητα 15.000-17.000 περίπου θεατών. Οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ., επί βασιλείας Πύρρου (297-272 π.Χ.) και συνδέεται με την τέλεση των Ναίων, γιορτή προς τιμήν του Ναΐου Διός. Τα Νάια τελούνταν πιθανότατα κάθε τέσσερα χρόνια και περιλάμβαναν αγώνες γυμνικούς (αθλητικούς), δραματικούς (παραστάσεις τραγωδίας και κωμωδίας), πιθανότατα μουσικούς και ιππικούς καθώς και αρματοδρομίες.

Το θέατρο είναι χτισμένο σε φυσική κοιλότητα του εδάφους. Το υλικό δόμησης του κοίλου είναι κυρίως ο μικριτικός υπόλευκος ασβεστόλιθος αλλά εντοπίζεται και ο φαιός ασβεστόλιθος στην κατασκευή των παρόδων, της σκηνής και ορισμένων εδωλίων του κοίλου. Για τη δημιουργία μεγαλύτερου κοίλου (135 μ. διάμετρος) κατασκευάστηκε περιμετρικά αναλημματικός τοίχος με πύργους στην πρόσοψη που υπολογίζεται ότι κατά την αρχαιότητα ήταν τουλάχιστον κατά 10 μ. ψηλότεροι. Τέσσερις οριζόντιοι διάδρομοι χωρίζουν το κοίλο σε τρία τμήματα με 55 σειρές καθισμάτων (εδωλίων) συνολικά. Τα δύο κατώτερα τμήματα διαιρούνται με κλίμακες σε 9 κερκίδες και το ανώτερο σε 18. Οι πύργοι στα άκρα του κοίλου έφεραν κλίμακες για την προσέλευση και αποχώρηση των θεατών. Στο κατώτερο διάζωμα υπήρχαν καθίσματα για επίσημα και τιμώμενα πρόσωπα (προεδρία).

Η ορχήστρα, κατασκευασμένη με ένα κέντρο, έχει σχήμα ελλιπούς κύκλου (διαμ. 18,70 μ.). Στην περιφέρειά της υπάρχει οχετός αποχέτευσης ομβρίων υδάτων που οδηγούνται έξω από το θέατρο στο καρστικό υπέδαφος της περιοχής . Στο κέντρο διατηρείται η βάση του βωμού του Διονύσου (θυμέλη).

Η ορθογώνια σκηνή (31,20μ. Χ 9,10μ.) αρχικά είχε δύο τετράγωνα παρασκήνια και τέσσερις πεσσούς ενδιάμεσα για τη στήριξη ξύλινου προσκηνίου. Εκατέρωθεν ήταν οι είσοδοι στην ορχήστρα (πάροδοι). Μετά την καταστροφή των Αιτωλών (219 π.Χ.), η σκηνή αποκτά λίθινο προσκήνιο με 18 ιωνικά ημικιόνια και δύο βοηθητικά προσκτίσματα στα άκρα των παρασκηνίων. Στις παρόδους κατασκευάζονται δύο μνημειακά πρόπυλα με διπλές εισόδους από ιωνικούς ημικίονες. Τμήμα του σκηνικού οικοδομήματος προς τα νότια αποτελεί δωρική στοά με οκτάπλευρους στύλους , η οποία επικοινωνούσε με τη σκηνή με τοξωτή πύλη.

Στα χρόνια του Αυγούστου το θέατρο μετατράπηκε σε αρένα για θηριομαχίες και μονομαχίες. Στο κατώτερο τμήμα του κατασκευάστηκε τοίχος για την προστασία των θεατών, ο οποίος απέκοψε το προσκήνιο και τη σκηνή και δημιούργησε ωοειδή κονίστρα. Τα παρασκήνια μετατράπηκαν σε τριγωνικά δωμάτια φύλαξης ζώων, ενώ στο κέντρο του τοίχου της αρένας κατασκευάστηκε ορθογώνια κόγχη για καταφύγιο των αγωνιζομένων.

Γιώργος Σμύρης
Αρχιτέκτων- Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Δωδώνης