ΓΝΩΣΗ

ΓΝΩΣΗ

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2016

ελλειπής ή ελλιπής;

Μερικά συνήθη ορθογραφικά λάθη
λάθος                   σωστό
ελλειπής                ελλιπής
παληός                 παλιός
καυγάς                  καβγάς
ελλιπής Η λέξη σχηματίζεται από το «ασθενές» θέμα λιπ- (το βρίσκουμε στον αρχαίο Αόριστο β΄ ἔ-λιπ-ον) και όχι από το «ισχυρό» θέμα λειπ- (τού Ενεστώτα λείπ-ω)∙ πρβλ. και μανθάνω (μαθαίνω) – ἔ-μαθ-ον (αόρ. β΄) – α-μαθ-ής, χαίρω – ἐ-χάρ-ην (αόρ. β΄) – περι-χαρ-ής, πάσχω – ἔ-παθ-ον (αόρ. β΄) – ευ-παθ-ής, μαίνομαι – ἐ-μάν-ην (αόρ. β΄) – μυθο-μαν-ής κ.τ.ό.
Από το θέμα λιπ- σχηματίζονται και σύνθετα όπως λιποβαρής, λιπόθυμος / λιποθυμώ / λιποθυμία, λιποτάκτης / λιποτακτώ / λιποταξία, λιπόψυχος / λιποψυχώ / λιποψυχία, λιπόσαρκος, λιπομαρτυρία
παλιός Από το αρχαίος παλαιός φωνητικά με συμπροφορά («συνίζηση») τού -αι- και τού -ο- σε έναν φθόγγο (paleós > paljós) προέκυψε σε νεότερα χρόνια ένας ημιφωνικός φθόγγος, κάτι σαν [ i ] που πρέπει να απλογραφηθεί με -ι- και όχι με -η- (το οποίο είναι σαν να αποδίδει το μακρό αι, που όμως ήταν ένα απλό e, όταν έγινε η συνίζηση !). Σε τέτοιες περιπτώσεις έχουμε το ίδιο φαινόμενο που έδωσε το μηλιά από το μηλέα,το γενιά από το γενεά,το φωλιά από το φωλεά κ.ά.
Ό,τι ισχύει για το παλιός ισχύει και για λέξεις όπως : ελιά ( < ελαία), δίκιο( < δίκαιο), πανώριος (< ωραίος) κ.ά.
καβγάς Με δίφθογγο -αυ- γράφονται λέξεις κληρονομημένες από την αρχαία (π.χ. αυγή, αυλή, αυτός, κεραυνός, τραύμακ.τ.ό.). Λέξεις ξενικής προέλευσης όπως το καβγάς από το τουρκ. kavga, μαβής από τουρκ. maviσαβαρέν από το γαλλ. (κύριο όνομα) Savarin, καβουρδίζω από τουρκ. kavur(dum) κ.ά.
http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index.php?lid=1&pid=20&apprec=42

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.