Οταν χανόταν η Σμύρνη και ο Μουσταφά Κεμάλ γνώριζε την όμορφη Λατιφέ

 Μουσταφά Κεμάλ με τη Λατιφέ Χανούμ στο πλευρό του. Η Λατιφέ είχε σπουδάσει στη Σορβόννη και ντυνόταν με ευρωπαϊκά ρούχα.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Οταν πριν από λίγους μήνες είδα για πρώτη φορά το εξώφυλλο της «Κυρίας Ατατούρκ», το πρώτο που σκέφτηκα ήταν «α, ο Κεμάλ Ατατούρκ ήταν παντρεμένος!».

Χωρίς να έχω εντρυφήσει ιδιαίτερα στον βίο του θεμελιωτή της σύγχρονης Τουρκίας, μου είχε δημιουργηθεί η φευγαλέα εντύπωση ότι ο Κεμάλ, αν και άντρας ξεχωριστής ομορφιάς, παρέμεινε τελικά άγαμος, καθώς οι προτεραιότητες της θυελλώδους ζωής του υπήρξαν μάλλον διαφορετικές.

Τελικά είχα κάνει λάθος. Ο Μουσταφά Κεμάλ υπήρξε παντρεμένος για 2,5 χρόνια με τη Λατιφέ Χανούμ, μια εύπορη, δυτικότροπη και θερμή υπέρμαχο των γυναικείων δικαιωμάτων από τη Σμύρνη, την ιστορία της οποίας έφερε στην επιφάνεια η Τουρκάλα δημοσιογράφος Ιπέκ Τσαλισλάρ.

Εχει σημασία να ειπωθεί ότι μετά το διαζύγιο η Λατιφέ Χανούμ έπεσε σε διακριτική δυσμένεια, καθώς θεωρήθηκε υπεύθυνη για το άδοξο τέλος του γάμου του ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Για 50 χρόνια έζησε στη σκιά της τουρκικής ζωής, εντελώς αποτραβηγμένη από τα φώτα της δημοσιότητας. Και δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η συγγραφέας αντιμετώπισε προβλήματα με την τουρκική Δικαιοσύνη κατόπιν δίωξης προσβεβλημένου αναγνώστη. Στο βιβλίο της η Τσαλισλάρ -επικαλούμενη μάρτυρα- περιγράφει πώς ο Κεμάλ, ο οποίος κινδύνευε από έναν αντίπαλό του που οπλοφορούσε, φόρεσε ένα τσαντόρ για να φύγει από το προεδρικό μέγαρο στην Αγκυρα χωρίς να τον εντοπίσει ο αντίπαλός του. Τελικά η συγγραφέας αθωώθηκε από δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης. Το βιβλίο μεταφράστηκε πριν από λίγους μήνες και στα ελληνικά από τον Γιώργο Σαγκριώτη και για λογαριασμό των εκδόσεων Πατάκη.

Η γνωριμία της Λατιφέ Χανούμ (1899-1975) με τον ηγέτη των Νεότουρκων έγινε με φόντο τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο πατέρας της ήταν πλούσιος έμπορος και μεγάλωσε τόσο τη Λατιφέ όσο και τα άλλα τέσσερα παιδιά του στο ευρωπαϊκό περιβάλλον της κοσμοπολίτικης Σμύρνης των αρχών του 20ού αιώνα. Οταν ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στην πόλη, η οικογένεια διέφυγε στο Παρίσι. Η Λατιφέ, μέλος της αντίστασης, επέστρεψε στην πόλη το 1922 για να συμπαρασταθεί στην άρρωστη γιαγιά της, αλλά και για να μεταφέρει έγγραφα της οργάνωσης. Την ώρα που ο Ελληνισμός βίωνε τη μεγαλύτερη σύγχρονη τραγωδία του, ένα ειδύλλιο βρισκόταν σε εξέλιξη. Ενώ μαίνονταν οι τελευταίες μάχες, ο Κεμάλ επέλεξε την έπαυλη της οικογένειας της Λατιφέ ως στρατηγείο. Ο Κεμάλ εκτίμησε τα πολύπλευρα προσόντα της γεμάτης αυτοπεποίθηση νεαρής (δυτική νομική παιδεία, αγάπη για τη λογοτεχνία, την ιππασία και τη σκοποβολή) και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους.

Δυστυχώς, όχι για πολύ.ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ 29.03.2015 : 17:41

Έντυπη

Το ποίημα του Καβάφη “Ιθάκη” σε ένα μικρό, τέλειο κόμικ.

in Ελλαδα

Κόμικ Καβάφης – τώρα και στα ελληνικά!

 Πηγή:.lifo.gr

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΓΙΑ ΤΟΝ Κ. Π . ΚΑΒΑΦΗ

Στο 4ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων, θα υλοποιηθεί από τις 28/3~3/4 βιωματικό θεατρικό εργαστήρι για τον ποιητή Κ. Π Καβάφη από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.
Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση είναι ένας τόπος πολιτισμού για το θέατρο, το χορό, τη μουσική, τα εικαστικά και τα γράμματα. Αποστολή της είναι η προβολή του σύγχρονου πολιτισμού, η υποστήριξη των Ελλήνων δημιουργών, η καλλιέργεια διεθνών συνεργασιών, η εκπαίδευση για τα παιδιά και η διά βίου μάθηση για ανθρώπους κάθε ηλικίας, σε ένα χώρο ανοιχτό και προσιτό σε όλους.

Ας γνωρίσουμε τους συντελεστές  του εργαστηρίου:

Μιχάλης Κωνσταντάτος

Ο Μιχάλης Κωνσταντάτος σπούδασε σκηνοθεσία στη σχολή Σταυράκου, Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του τμήματος αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ.

Από το 2001 έχει σκηνοθετήσει πολιτιστικές εκπομπές, μουσικά video clip, θεατρικές παραστάσεις -συνιδρυτής της θεατρικής ομάδας Blind Spot- ενώ έχει σχεδιάσει και δύο installations για δημόσιους χώρους στην Αθήνα. Έχει γράψει και σκηνοθετήσει μία ταινία μεγάλου μήκους και δύο ταινίες μικρού μήκους που βραβεύτηκαν στην Ελλάδα και το εξωτερικό.Η ταινία του «Δυο Φορές Τώρα» (2007)απέσπασε το πρώτο βραβείο στο «Stockholm Film iFestival» της Σουηδίας και το «Portable Film Festival» της Μελβούρνης ενώ συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα σε περισσότερα από 20 διεθνή φεστιβάλ. Η ταινία του «Μόνο για Πάντα»(2003) κέρδισε το «Βραβείο Κίνητρο του ΕΚΚ» στο φεστιβάλ της Δράμας 2003.

H  μεγάλου μήκους ταινία  του με τίτλο Luton  έκανε πρεμιέρα στο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου του San Sebastian τον Σεπτέμβριο του 2014.

Φιλμογραφία

LUTON (99′, 2013)

premiere: San Sebastian Film festival 2014

TWO TIMES NOW (35mm, 9’, 2007)
Βραβείο καλύτερης ταινίας,  Stockholm Film iFestival -Βραβείο καλύτερης ταινίας, Portable Film Festival

ONLY FOR EVER (35mm, 11’, 2003)
Βραβείο κίνητρο του ΕΚΚ, Drama International Short Film Festival
Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών φιλοξενεί από 22 έως 30 Δεκεμβρίου, το κλασικό έργο του Ίψεν σε μια φρέσκια και αναπάντεχη εκδοχή του, από το Μιχάλη Κωνσταντάτο.Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης Μιχάλης Κωνσταντάτος, με σημαντικές εμπειρίες και διακρίσεις από το χώρο του κινηματογράφου, σε συνεργασία με τη χαρισματική Γιώτα Αργυροπούλου –η οποία ερμηνεύει και τον κεντρικό ρόλο–, ξαναγράφουν το έργο με τη μορφή κινηματογραφικού σεναρίου και το φέρνουν στο σήμερα. Μια εγκατάσταση ορίζει ένα μη ρεαλιστικό περιβάλλον και εγκιβωτίζει τα δραματικά πρόσωπα. Ο Μάξιμος Μουμούρης στο ρόλο του Λέβμποργκ πυροδοτεί τη δράση... Η αντίστροφη μέτρηση ξεκινά. Ποιος θα καταφέρει να επιβιώσει έως το τέλος; 

Μια πρωτόγνωρη ιδέα δημιουργικής συνεισφοράς των θεατών δοκιμάζεται στη διάρκεια των προβών. Ένα μπλογκ που λειτουργεί ως ημερολόγιο χαρακτήρων και ένα ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιχειρούν να ανοίξουν διάλογο με το κοινό για το έργο, φωτοσκιάζοντας έτσι με δημιουργικό τρόπο πτυχές της σκηνοθετικής προσέγγισης. (www.heddagabler.gr)

Πηγή:www.monopoli.gr

Πηγή:www.monopoli.gr

Στον ίδιο χώρο

Αναγνωρισμένα

Οικίας περιβάλλον, κέντρων, συνοικίας που βλέπω κι όπου περπατώ· χρόνια και χρόνια. Σε δημιούργησα μες σε χαρά και μες σε λύπες: με τόσα περιστατικά, με τόσα πράγματα. Κ’ αισθηματοποιήθηκες ολόκληρο, για μένα.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Μονοτονία

Την μιά μονότονην ημέραν άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι -
οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης 

Πολυέλαιος

Σε κάμαρη άδεια και μικρή, τέσσαρες τοίχοι μόνοι, 
και σκεπασμένοι με ολοπράσινα πανιά, 
καίει ένας πολυέλαιος ωραίος και κορώνει· 
και μες στη φλόγα του την καθεμιά πυρώνει 
μια λάγνη πάθησις, μια λάγνη ορμή. 
Μες στην μικρή την κάμαρη, που λάμπει αναμένη
από του πολυελαίου την δυνατή φωτιά,
διόλου συνειθισμένο φως δεν είν' αυτό που βγαίνει.
Γι' άτολμα σώματα δεν είναι καμωμένη
αυτής της ζέστης η ηδονή.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Καισαρίων

Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή, 
εν μέρει και την ώρα να περάσω, 
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή 
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω. 
Οι άφθονοι έπαινοι κ' οι κολακείες 
εις όλους μοιάζουν. Ολοι είναι λαμπροί, 
ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί·
καθ' επιχείρησίς των σοφοτάτη. 
Αν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές, 
όλες οι Βερενίκες κ' οι Κλεοπάτρες θαυμαστές. 
Οταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσω
θάφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,
κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνος
δεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως...
Α, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ' έτσι πιο ελεύθερα σ' έπλασα μες στο νού μου.
Σ' έπλασα ωραίο κ' αισθηματικό.
Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δείνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.
Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,
που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυνεν
η λάμπα μου -άφισα επίτηδες να σβύνει-
εθάρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,
με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες ως θα ήσουν
μες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια,
χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,
ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούν
οι φαύλοι - που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη»

«Η μελωδικότητα της ελληνικής γλώσσας»

«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική». Κάπως έτσι ο Νικηφόρος Βρεττάκος κάποτε, με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, οριοθετούσε τη σχέση μουσικής κι ελληνικής γλώσσας. Μία σχέση στενά συνυφασμένη, άρρηκτη, αμφίδρομη. Μία σχέση που χαρακτήριζε  κάθε Έλληνα, καθώς θεωρούσε ότι η μουσική είχε ουράνια προέλευση, αποδίδοντάς της ακόμη και εξωπραγματικές ή και θεραπευτικές ιδιότητες, όπως βλέπουμε και στον Όμηρο, όπου ο Έλληνας ψάλλει άσμα για να σταματήσει το αίμα στην πληγή του. Μήπως οι προγονοί μας υπήρξαν οι θεμελιωτές της σύγχρονης επιστήμης της «μουσικοθεραπείας»; Διόλου απίθανο…

Λένε ότι ο άνθρωπος, παρασυρόμενος από το φυσικό περιβάλλον και τους ήχους που αυτό παρήγαγε, δέχτηκε τα πρώτα  ερεθίσματα ώστε να αρθρώσει λόγο. Η φύση ουσιαστικά ήταν αυτή που του γέννησε  την ιδέα του ήχου. Κι αυτός, εκμεταλλευόμενος όλα αυτά τα ερεθίσματα που αφειδώς του παρείχε η ίδια η φύση – και δη η ελληνική -   αναπαρήγαγε δημιουργικά ό,τι άκουγε. Το πρώτο μουσικό όργανο υπήρξε η ίδια η φωνή του ανθρώπου.  Μέσα από μία γόνιμη πορεία στο χρόνο δημιούργησε κατόπιν  όλα εκείνα τα αξιοθαύμαστα κι απαράμιλλα γραπτά έργα τέχνης, που μόνο ένα έλλογο ον θα είχε τη δυνατότητα να πραγματώσει. 

Στο πλαίσιο αυτών των επιτευγμάτων του ανθρώπου ήρθε και η ελληνική γλώσσα, ως επιστέγασμα ενός περίλαμπρου πολιτισμού. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι στην αρχαιότητα  ονομαζόταν  και «αυδή», προερχόμενη από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ, που παραπέμπει εκ νέου σε μία βασική της ιδιότητα, τον προσωδιακό της χαρακτήρα. Κάτι ανάμεσα σε ομιλία και τραγούδι θα λέγαμε. Μέσα από τους στίχους του Ομήρου αναδύεται μουσική.   Ο αρχαίος Έλληνας μέσω της ομιλίας του «μάγευε» το κοινό του. Κάποτε στη Ρώμη πλήθος κόσμου συνέρρεε να ακούσει και να θαυμάσει Έλληνες ρήτορες που «ελάλουν ως αηδόνες» και οι οποίοι κρατούσαν εκστασιασμένους όλους όσοι ήταν τυχεροί να τους ακούσουν .

Βέβαια, οι πρόγονοί μας, όπως μιλούσαν έτσι κι  έγραφαν. Δεν είχαν ανάγκη τόνους, πνεύματα, για να  να εκφράσουν αυτό που ήθελαν. Όλοι ήξεραν πώς να προφέρουν σωστά τη γλώσσα. Όλα αυτά (τόνοι, πνεύματα, υπογεγραμμένες…)  ήταν κατοπινές «εφευρέσεις», προκειμένου να κρατηθεί ζωντανή η προφορά της ελληνικής γλώσσας, που στο διάβα των αιώνων αλλοιώθηκε και ξεχάστηκε. Αλήθεια, πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι οι τόνοι, τα πνεύματα, η υπογεγραμμένη, ακόμη και τα εισαγωγικά και οι παρενθέσεις και τόσα άλλα δεν είναι παρά «βοηθήματα» απαραίτητα για τη διατήρηση του προσωδιακού χαρακτήρα της γλώσσας μας; Δυστυχώς κανένας δε φρόντισε να μας εξηγήσει το ρόλο τους, παρά μόνο αναλωθήκαμε όλοι μας σε μία στείρα απομνημόνευση κανόνων, ώστε να γνωρίζουμε πότε θα βάλουμε οξεία, πότε περισπωμένη, πότε βαρεία…χωρίς ουσιαστικά να γνωρίζουμε το βαθύτερο λόγο ύπαρξής τους. Άλλωστε σύμφωνα με τη  φιλόλογο και συγγραφέα Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου, «Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ’ εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες». Μάλιστα,  οι αρχαίοι Έλληνες ποτέ δε χρησιμοποίησαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες. Τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου ήταν και νότες και αριθμοί.

Σήμερα, άραγε, πως χάθηκε αυτή η μελωδία από τη γλώσσα μας; Μήπως κάπου στη μακραίωνη πορεία της φυλής μας υπήρξαν κάποιοι ανασταλτικοί παράγοντες της συνέχισής της, όπως η Τουρκοκρατία; Ίσως μάλιστα οι «χωριάτες», όπως συνηθίζουν κάποιοι να αποκαλούν  τους ανθρώπους της επαρχίας και τους οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την «περίεργη» προφορά τους, να είναι πιο κοντά στην αρχαιοελληνική προφορά, από πολλούς άλλους των μεγάλων πόλεων.

 Βασικά, δε γνωρίζουμε καν πως ήταν η προφορά της αρχαίας ελληνικής. Φροντίσαμε να γεμίσουμε το μυαλό μας με κανόνες, αγνοώντας ίσως το σημαντικότερο: τη ζωντανή, ολοζώντανη προφορά της. Μόνο γραπτώς φροντίσαμε – μάλλον φρόντισαν πολλοί στο παρελθόν και συνεχίζουμε να το τηρούμε –  να  διατηρήσουμε τη γλώσσα μας, διασώζοντας το επιστημονικό μέρος της, αγνοώντας ίσως το καλύτερο,  το προσωδιακό. 

Διδαχθήκαμε και διδάσκουμε τα αρχαία ελληνικά με την προφορά της νεοελληνικής. Λάθος. Να φανταστείτε ότι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού διδάσκονται με την «αυθεντική» προφορά της, όπως τουλάχιστον την προσέγγισε πριν από πολλούς αιώνες ο Έρασμος και σήμερα, αποκαλείται τιμής ένεκεν ερασμική (ή ερασμιακή). Εδώ, τι γίνεται; Δίνουμε όλο μας το «είναι» να μάθουμε ξένες γλώσσες, ταξιδεύουμε στο εξωτερικό, για να μάθουμε τη σωστή προφορά τους και να εντυπωσιάσουμε τους συνομιλητές μας , αλλά με την προφορά της μητέρας όλων των γλωσσών, της αρχαίας ελληνικής, ποιος ενδιαφέρθηκε;

Κάποτε ο Βάγκνερ είχε πει ότι αν δεν υπήρχαν τα συγγράμματα των αρχαίων  Ελλήνων συγγραφέων, δε θα υπήρχε η ανάλογη εξέλιξη της μουσικής.  Ο Ρωμαίος Οράτιος κάποιους αιώνες πριν διαπίστωνε ότι  η ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα. Ο Ιάνης Ξενάκης, διεθνούς φήμης μουσικός, πολύ αργότερα συμπλήρωσε ότι η μουσικότητα που συνοδεύει την ελληνική γλώσσα θα μπορούσε να είναι εφάμιλλη μόνο της συμπαντικής. Και κλείνουμε με την Έλεν Κέλλερ που εκθείασε τη γλώσσα μας, λέγοντας ότι «αν το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε η ελληνική γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου στοχασμού»…Άρης Ιωαννίδης

Αιτιολογικές προτάσεις

Αιτιολογικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εκφράζουν αιτία. Μεταξύ της αιτιολογικής πρότασης και της κύριας υπάρχει η σχέση του αιτίου και του αποτελέσματος, δηλαδή η αιτιολογική εκφράζει την αιτία και η κύρια το αποτέλεσμα.

Εισάγονται:

α) με τους αιτιολογικούς συνδέσμους ὅτι, διότι, ὡς (= διότι, για τον λόγο ότι, επειδή, γιατί, εφόσον), ἐπεί,ἐπειδή, διόπερ, διότι περ, (= διότι ακριβώς, διότι βέβαια) ἐπείπερ, ἐπειδήπερ, (= επειδή ακριβώς, επειδή βέβαια)

β) με το εἰ (= που, αφού, επειδή)

γ) σπανιότερα με τους χρονικούς συνδέσμους ὅτε, ὁπότε (= αφού)
Παρατηρήσεις:

• Ο σύνδεσμος ὅτι εκφράζει αντικειμενική αιτία και κανονικά βρίσκεται μετά από ρήματα που εκφράζουν ψυχικό πάθος: ἥδομαι, θαυμάζω, χαίρω, χάριν ἔχω, χαρίζομαι, ἀγαπῶ, αἰσχύνομαι, ἐπιτιμῶ, ή μετά από τις φράσεις: αἰσχρὸν ἐστι, δεινὸν ἐστι, ἀγαπητὸν ἐστι, θαυμαστὸν ἐστι, πλημμελὲς ἐστιν.
  
  Μετά τα παραπάνω ρήματα και εκφράσεις εισάγει αιτιολογικές προτάσεις υποθετικήςαιτιολογίας και ο σύνδεσμος εἰ. Οι προτάσεις αυτές μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ωςυποκείμενα απρόσωπων εκφράσεων που δηλώνουν ψυχικό πάθος. Κανονικά ακολουθούν την κύρια πρόταση, σε αντίθεση με τις υποθετικές προτάσεις οι οποίες προηγούνται. Διακρίνονται επίσης από τις πλάγιες ερωτηματικές εξαιτίας της εξάρτησής τους από διαφορετικής σημασίας ρήματα. Παίρνουν άρνηση μή ή οὐ.
  
  Ο σύνδεσμος ὡς εκφράζει υποκειμενική αιτία.
  
  
  Οι σύνδεσμοι ὡς και ἐπεί εισάγουν κύρια πρόταση που αιτιολογεί τα προηγούμενα μετά από τελεία ή άνω τελεία κι αν δεν ακολουθεί βεβαίως άλλη πρόταση.
  
  
  Ξενοφῶντα ᾐτιῶντο, ὅτι ἐδίωκεν ἀπὸ τῆς φάλαγγος.
  (= Κατηγορούσαν τον Ξενοφῶντα, διότι τους απομάκρυνε από τη φάλαγγα.)
  
  
• Μὴ θαυμάζετε, ὅτι χαλεπῶς φέρω τοῖς παρούσι πράγμασι.
  (= Μην απορείτε, επειδή αγανακτώ με την παρούσα κατάσταση.)
  
  
• Οὐ πολλῷ δέω χάριν ἔχω τῷ κατηγόρῳ, ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγῶνα τουτονί.
  (= Σχεδόν χρωστώ ευγνωμοσύνη στον κατήγορο, γιατί μου ετοίμασε αυτή τη δίκη.)
  
  
• Ἀγοράτου δὲ ἀπεψηφίσαντο, διότι ἐδόκει προθύμως τούτους ἀπολλύναι.
  (= Τον Αγόρατον τον αθώωσαν, διότι τους φαινόταν ότι πρόθυμα φόνευσε αυτούς τους άνδρες.)
  
  
•  ἐμὸν δ' ἐγέλασσε φίλον κῆρ, ὡς ὄνομ' ἐξαπάτησεν ἐμὸν καὶ μῆτις ἀμύμων
  (= η δική μου καρδιά όμως γέλασε για το πώς τους παραπλάνησε το όνομά μου και το άψογο τέχνασμα.)
  
  
• Ἐπεὶ δὲ οὐκ ἤθελον καθαιρεῖν τὰ τείχη, φρουρὰν φαίνουσιν ἐπ' αὐτούς.
  (= Επειδή δεν ήθελαν να κατεδαφίσουν τα τείχη, τους κήρυξαν τον πόλεμο.)
  
  
• Νῦν δὲ, ἐπειδὴ οὐκ ἐθέλεις καὶ ἐμοί τις ἀσχολία ἐστίν, ἄπειμι·
  (= Και τώρα, επειδή δε θέλεις, κι εγώ έχω κάποια δουλειά, θα φύγω·)
  
  
• Θαυμάζω δ' ἔγωγε, εἰ μηδεὶς ὑμῶν μήτ' ένθυμεῖται μήτ' ὀργίζεται.
  (= Εγώ τουλάχιστον απορώ, γιατί κανείς από σας ούτε θυμάται ούτε οργίζεται.)
  
  
• Οὐ θαυμαστόν εἰ μἠ τούτων ἐνεθυμήθησαν;
  (= Δεν είναι παράδοξο που δε θυμήθηκαν αυτά;)
  
  
• Φεῦ <σου>, ὦ Ἑλλάς, ὁπότε οἱ νῦν τεθνηκότες ἱκανοὶ ἦσαν ζῶντες νικᾶν μαχόμενοι πάντας τοὺς βαρβάρους.
  (= Αλοίμονο, Ελλάδα, γιατί οι τωρινοί νεκροί, αν ζούσαν, μπορούσαν να νικήσουν πολεμώντας όλους τους βαρβάρους.)
  
  
• Ὡς χρὴ σὲ περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν φρόνησιν. > κύρια
  (= Γιατί πρέπει να θεωρείς σημαντική τη φρόνηση.)
  
  
• Νῦν δὲ, ἐπειδὴ οὐκ ἐθέλεις καὶ ἐμοὶ τις ἀσχολία ἐστίν, ἄπειμι· ἐπεί καὶ ταῦτ' ἂν ἴσως οὐκ ἀηδῶς σου ἤκουν. > κύρια
  (= Και τώρα, επειδή δε θέλεις, κι εγώ έχω κάποια δουλειά, θα φύγω· γιατί και αυτά με ευχαρίστηση θα τα άκουα από σένα.)
  
  

Κατά το περιεχόμενό τους είναι προτάσεις κρίσης.

Δέχονται άρνηση οὐ

Εκφέρονται με:

οριστική, όταν δηλώνουν αίτιο πραγματικό:

• Ξενοφῶντα ᾐτιῶντο, ὅτι ἐδίωκεν ἀπὸ τῆς φάλαγγος.
  (= Κατηγορούσαν τον Ξενοφῶντα, διότι τους απομάκρυνε από τη φάλαγγα.)

δυνητική οριστική, όταν δηλώνουν αίτιο δυνατό στο παρελθόν ή μη πραγματικό:

• Οὐκ ἔλεγε τὰς ἐμὰς πράξεις, ὅτι ἐδείκνυεν ἂν τὴν ἐμὴν ἀρετήν.
  (= Δεν έλεγε τις πράξεις μου, γιατί θα έδειχνε την αρετή μου.)

δυνητική ευκτική, όταν δηλώνουν αίτιο δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον:

• Δέομαι οὖν σου παραμεῖναι ἡμῖν, ὡς ἐγὼ οὐδ' ἂν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἤ σοῦ.
  (= Σε παρακαλώ λοιπόν να μείνεις μαζί μας, γιατί εγώ κανέναν άλλο δε θα άκουα με μεγαλύτερη ευχαρίστηση εκτός από σένα.)

ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου:

• Οἱ στρατηγοὶ ἐθαύμαζον, ὅτι Κῦρος οὐ φαίνοιτο.
  (= Οι στρατηγοί απορούσαν γιατί ο Κύρος δε φαινόταν.)

Χρησιμεύουν ως: επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας του ρήματος της κύριας πρότασης· για το λόγο αυτό ακολουθούν την κύρια πρόταση. Σπανίως χρησιμοποιούνται και ως επεξήγηση σε εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας.

• Διὰ τοῦτο κρίνεται, ὅτι παρὰ τοὺς νόμους δημηγορεῖ.

Ισοδυναμούν με: αιτιολογική μετοχή, εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας, γενική της αιτίας, δοτική της αιτίας, αιτιατική της αιτίας.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις, να δηλώσετε πώς εισάγονται και να δικαιολογήσετε την εκφορά τους.

 1. Ἄντρες στρατιῶται, μὴ θαυμάζετε ὅτι χαλεπῶς φέρω (= δυσφορώ) τοῖς παροῦσι πράγμασι.

 2. Λείπουσιν τὸν λόφον οἱ ἱππεῖς, ἐπεὶ καὶ ἐνταῦθα ἐχώρουν Ἕλληνες. 

 3. Ὡς δὲ τὴν νύκτα ἠγρύπνησαν, ἐκάθευδον μέχρι πόρρω (=αργά) τῆς ἡμέρας. 

 4. Οἱ Ἀθηναῖοι τὸν Περικλέα ἐκάκιζον, ὅτι στρατηγὸς ὢν οὐκ ἐπεξάγοι ἐπὶ τοὺς πολεμίους. 

 5. Ἐχαλέπηναν, ὅτι αἴσθοιντο τοὺς πολεμίους ἰόντας

1. Ἄντρες στρατιῶται, μὴ θαυμάζετε ὅτι χαλεπῶς φέρω (= δυσφορώ ) τοῖς παροῦσι πράγμασι. ὅτι χαλεπῶς φέρω τοῖς παροῦσι πράγμασι: εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ὅτι, εκφέρεται με οριστική μετά από αρκτικό χρόνο.

 2. Λείπουσιν τὸν λόφον οἱ ἱππεῖς, ἐπεὶ καὶ ἐνταῦθα ἐχώρουν Ἕλληνες. ἐπεὶ καῖ ἐνταῦθα ἐχώρουν Ἕλληνες: εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ἐπεί, εκφέρεται με οριστική μετά από αρκτικό χρόνο.

 3. Ὡς δὲ τὴν νύκτα ἠγρύπνησαν, ἐκάθευδον μέχρι πόρρω (=αργά ) τῆς ἡμέρας. ὡς δὲ τὴν νύκτα ἠγρύπνησαν: εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ὡς, εκφέρεται με οριστική, αν και εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, το περιεχόμενο της δευτερεύουσας έχει ισχύ και στο παρόν. 

 4. Οἱ Ἀθηναῖοι τὸν Περικλέα ἐκάκιζον, ὅτι στρατηγὸς ὢν οὐκ ἐπεξάγοι ἐπὶ τοὺς πολεμίους. ὅτι στρατηγὸς ὢν οὐκ ἐπεξάγοι ἐπὶ τοὺς πολεμίους: εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ὅτι, εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου μετά από ιστορικό χρόνο .

 5. Ἐχαλέπηναν, ὅτι αἴσθοιντο τοὺς πολεμίους ἰόντας. ὅτι αἴσθοιντο τοὺς πολεμίους ἰόντας: εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ὅτι, εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου μετά από ιστορικό χρόνο.
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/archaia_ellinika/ekpaideftiko_yliko/b_lykeiou/aitiologikes_protaseis.pdfhttp://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/deutereuouses-protaseis.htm

Η θρυλική Ολυμπιάδα και η Πασσαρώνα!

18/11/14 11:41 CET

Η Αρχαία Πασσαρώνα, γενέτειρα της πριγκίπισσας των Μολοσσών και μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ολυμπιάδας, τοποθετείται, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο της «Ηπείρου», Σωτήρη Δάκαρη, βορειοδυτικά του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων σε απόσταση 8 χιλιομέτρων από την πόλη. Η συστηματική ανασκαφή αποκάλυψε στην κορυφή ενός λόφου στο Μεγάλο Γαρδίκι, οχυρωμένη θέση, ενώ στους πρόποδές του, βρίσκεται ο αρχαίος ναός που ταυτίστηκε με τον Άρειο Δία.

Η Ολυμπιάδα ήταν κόρη του Νεοπτόλεμου Β’ και γεννήθηκε το 373 π.Χ., πιθανότητα στην πρωτεύουσα των Μολοσσών, Πασσαρώνα. Η γυναίκα με τη δυναμική προσωπικότητα είχε τα ονόματα, Πολυξένη στην παιδική της ηλικία, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, ενώ πήρε το όνομα Ολυμπιάδα μετά τη νίκη του συζύγου της Φιλίππου Β’ στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 356 π.Χ. στις αρματοδρομίες.

Η έντονη προσωπικότητα της Ολυμπιάδας και η επιρροή της, ακολούθησαν τον γιο της Μέγα Αλέξανδρο ως το τέλος.

Ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων Κώστας Σουέρεφ μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον ιστορικό χαρακτήρα της Ολυμπιάδας και την αρχαία Μολοσσία.

«Οι γυναίκες και οι κόρες των βασιλέων στη Μολοσσία ήταν συνδεδεμένες με τα Ιερά της περιοχής» αναφέρει «γι’ αυτό οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι, πιθανότατα, η Ολυμπιάδα είχε συνδεθεί άμεσα με το Ιερό του Δία και της Διώνης στην Δωδώνη. Συνάντησε τον Φίλιππο Β’ στο Ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης και οι ιστορικές πηγές υποστηρίζουν την άποψη πως η Ολυμπιάδα μετείχε της προβολής και του Μακεδονικού Βασιλείου, στη σχέση με τον Ηρακλή και τον Δία. Ο Φίλιππος Β’ όταν ήρθε στην Ήπειρο, πρόσθεσε τις παλιές περιοχές των αποικιών στα παράλια του Ιονίου, όπως η Αμβρακία, στο Βασίλειο των Μολοσσών. Λέγεται ότι η Ολυμπιάδα, με τον μικρό της γιο Αλέξανδρο, έμειναν στην Μολοσσία και τη Δωδώνη, όταν ο Φίλιππος Β’, σύμφωνα με τις συνήθειες της εποχής, παντρευόταν και άλλες γυναίκες. Όταν ο Αλέξανδρος ανέλαβε τον θρόνο, οι σχέσεις των Μολοσσών και των Μακεδόνων ήταν άριστες. Ο Μ. Αλέξανδρος, στην αρχή της εκστρατείας του επισκέφτηκε πρώτα το Ιερό του Άμμωνα στην Αίγυπτο, το οποίο συνδέεται άμεσα με τον ιδρυτικό μύθο του Μαντείου της Δωδώνης.

Εξάλλου, η Ολυμπιάδα, σύμφωνα με τις πηγές, πρόβαλε τα χθόνια γυναικεία χαρακτηριστικά της Διόνης, εκδοχή της μητέρας Γης, δηλαδή την εξοικείωσή της με τα φίδια. Το γεγονός ότι ο Δίας ενώθηκε μαζί της με την μορφή φιδιού, οδήγησε τον Αλέξανδρο να θεωρεί πως ήταν γιος του Δία.

Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα αγωνίστηκε να κρατήσει τη διαδοχή στο θρόνο για τον ανήλικο Αλέξανδρο τον Δ’, γιο του Μ. Αλέξανδρου και της Ρωξάνης. Εξ όσων γνωρίζουμε, επισημαίνει ο κ. Σουέρεφ, ο Κάσσανδρος, συνόδευσε από την Βαβυλώνα τον μικρό Αλέανδρο Δ’ και την Ρωξάνη στην Μακεδονία και η Ολυμπιάδα ανέλαβε να τους προστατέψει μέχρι την ενηλικίωση, άλλοτε στην Ήπειρο και άλλοτε στην οχυρωμένη Πύδνα. Ακολούθησαν αιματηρές ίντριγκες, για τη διαδοχή στον θρόνο και η Ολυμπιάδα εξολόθρευσε πιθανούς διεκδικητές.

Ο Κάσσανδρος κατόρθωσε να επιβληθεί τελικά και από επιτηρητής του θρόνου έγινε βασιλιάς και παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδελφή του Μ. Αλεξάνδρου, Θεσσαλονίκη. Η Ολυμπιάδα, η οποία όριζε τη Μακεδονική Φρουρά, υποχρεώθηκε να παραδώσει την Αμφίπολη στον Κάσσανδρο, ο οποίος στη συνέχεια οδήγησε στον θάνατο την Ολυμπιάδα στην Πύδνα, με διαταγή να παραμείνει άταφη. Λέγεται μάλιστα, ότι κάλεσε τους συγγενείς των νεκρών διεκδικητών του θρόνου να την θανατώσουν με λιθοβολισμό, στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα.

Η Μολοσσία, αρχικά τοποθετείται στον ευρύτερο χώρο του λεκανοπέδιου μέχρι τη Κόνιτσα, ενώ στην συνέχεια περιέλαβε και την Δωδώνη. Ήταν το βασίλειο των Αιακιδών ή Μολοσσών. Οι πιο σημαντικοί βασιλείς ήταν ο Θαρύπας, ο Αλκέτας, ο Αλέξανδρος Α’, ο Μολοσσός – αδελφός της Ολυμπιάδας, και ο Πύρρος, ανιψιός της Ολυμπιάδας που γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου» καταλήγει ο κ. Σουέρεφ.

Σήμερα, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, ολοκληρώνονται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων οι εργασίες στη Δωδώνη και στη θέση του οχυρού στο Μεγάλο Γαρδίκι, για την προβολή και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 10 ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 10 ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 

Αναφορικές ονοματικές προτάσεις

Αναφορικές ονοματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που αναφέρονται σε όρο άλλης πρότασης ο οποίος είτε υπάρχει είτε εννοείται. Χρησιμοποιούνται στο λόγο ως ονόματα ουσιαστικά ή επίθετα, γι' αυτό και λέγονται ουσιαστικές, όταν αντικαθιστούν ουσιαστικά ή επιθετικές, όταν αντικαθιστούν επίθετα.

Εισάγονται: με αναφορικές αντωνυμίες:

ὅς, ἥ, ὅ (ο οποίος, που)

ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ (ο οποίος ακριβώς)

ὅστις, ἥτις, ὅτι (όποιος, ο οποίος)

ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον (όποιος από τους δύο)

ὅσος, ὅση, ὅσον (όσος)

οἷος, οἷα, οἷον (τέτοιος που)

ὁποῖος, ὁποῖα, ὁποῖον (όποιας λογής)

ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον (όσο μεγάλος)

ὁπηλίκος, ὁπηλίκη, ὁπηλίκον (όσο μεγάλος)

ὁποδαπός, ὁποδαπή, ὁποδαπόν (από τον τόπο που)

•  Οὐκοῦν ᾤχετο μὲν παρὰ τὸν νόμον, ὃς θάνατον κελεύει τούτων τὴν ζημίαν εἶναι.
  (= Λοιπόν αναχώρησε παρά το νόμο, ο οποίος ορίζει ως ποινή για την πράξη αυτή το θάνατο.)
  
  
• Οἱ δ’ ἐξ ἀρχῆς ἔταξαν (μουσικήν) ἐν παιδείᾳ διὰ τὸ τὴν φύσιν αὐτὴν ζητεῖν, ὅπερ πολλάκις εἴρηται...
  (= Οι δε παλαιοί είχον τάξει (τη μουσική) ως στοιχείο παιδείας, καθόσον αυτή η φύσις απαιτεί, το οποίο ακριβώς λέχθηκε πολλές φορές...
  
  
• Οὐδεὶς οὕτως ἠλίθιός ἐστιν ὅστις οὐχὶ κἂν δοίη καὶ πρῶτος εἰσενέγκαι·
  (= Κανείς δε θα ήταν τόσον ηλίθιος, ώστε να μη θέλει να δώσει και να συνεισφέρει πρώτος·)
  
  
• Ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἐκεῖνό γε λανθάνει αὐτόν, ὅτι δι’ ἀμφοτέρων τῶν ὀνομάτων, ὁποτέρῳ ἂν χρῆσθε, ὑμεῖς ἕξετε τὴν νῆσον.
  (= Και επίσης δεν του διαφεύγει ότι οποιαδήποτε από τις δύο λέξεις και αν μεταχειριστείτε, είτε με τη μία είτε με την άλλη, σεις θα έχετε το νησί.)
  
  
• Ὁ δ’ ἕτερος (νόμος) ἐκώλυε κοινωνεῖν τῆς παρούσης πολιτείας ὅσοι τυγχάνουσιν τὸ ἐν Ἠετιωνείᾳ τεῖχος κατασκάψαντες...
  (= ο δεύτερος (νόμος) αφαίρεσε τα πολιτικά δικαιώματα σε όσους είχαν καταστρέψει το τείχος της Ηετιωνίας...)
  
  
• Ὥς ἄρ’ οὔπω Φίλιππός ἐστιν οἷοί ποτ’ ἦσαν Λακεδαιμόνιοι...
  (= Ὀτι ο Φίλιππος δεν είναι τέτοιοι που ήταν κάποτε οι Λακεδαιμόνιοι... > πως δεν έχει ακόμα ο Φίλιππος τη δύναμη που είχαν κάποτε οι Λακεδαιμόνιοι...)
  
  
• Ἐκείνους τ’ οὐκ εἰδότες ὁποῖοί τινες ἄνδρες ἔσονται γενόμενοι·
  (= Αν και δεν γνώριζαν ποιας λογής άνδρες θα γίνουν αυτοί στο μέλλον·)

Σημείωση: Η αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ, όταν βρίσκεται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δεν ακολουθεί άλλη κύρια πρόταση, έχει δεικτική σημασία και εισάγει κύρια πρόταση. Στην περίπτωση αυτή μεταφράζεται ως δεικτική (αυτός κ.ά.) και με κάποιο παρατακτικό σύνδεσμο (και, αλλά κ.ά.)

• Ἐνίκων οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν. Ὧν ἔστι τεκμήρια ὁρᾶν τὰ τρόπαια.
  Νικούσαν οι πρόγονοί μας στη γη και στη θάλασσα. Και αυτών αποδείξεις μπορεί να δει κανείς τα τρόπαια.

Κατά το περιεχόμενό τους είναι προτάσεις κρίσης ή επιθυμίας.

Δέχονται άρνηση οὐ ή μή.

Χρησιμοποιούνται ως υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο, παράθεση ή επεξήγηση, επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός, ετερόπτωτος προσδιορισμός.

• Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν... > υποκείμενο στο ἀπαρνησάσθω
  (= Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, να απαρνηθεί τον εαυτό του...)
  
  
• Καὶ φράζουσιν ἅ λέγει. > αντικείμενο του φράζουσιν
  (= Και ανακοινώνουν αυτά που λέει.)
  
  
• Οὗτός ἐστιν ὅς ἀπέκτεινεν τοὺς στρατηγούς. > κατηγορούμενο στο οὗτος
  (= Αυτός είναι που σκότωσε τους στρατηγούς.)
  
  
• Ἠν τις Φιλλίδας, ὅς ἐγραμμάτευε τοῖς πολεμάρχοις. > παράθεση του Φιλλίδας
  (= Ήταν κάποιος Φιλλίδας, ο οποίος ήταν γραμματέας των πολεμάρχων.)
  
  
• Οἶμαι ἂν ἡμᾶς παθεῖν τοιαῦτα, οἷα τοὺς ἐχθροὺς οἱ θεοὶ ποιήσειαν. > επεξήγηση του τοιαῦτα
  (= Νομίζω ότι θα πάθουμε αυτά, τέτοια που οι θεοί έκαναν στους εχθρούς.)
  
  
• Τόδ' ἐστί τὸ στρατόπεδον ὅ κατεκαύθη ὑπὸ τῶν Συρακοσίων. > επιθετικός πρ. στο στρατόπεδο.
  (= Αυτό είναι το στρατόπεδο που κατακάηκε από τους Συρακοσίους.)
  
  
• Οὐ πάνυ γε ῥᾴδιόν ἐστιν εὑρεῖν ἔργον, ἐφ' ᾧ οὐκ ἂν τις αἰτίαν ἔχοι. > κατηγορηματικός πρ. στο ἔργον
  (= Δεν είναι εύκολο να βρεις έργο που να μην μπορεί να το κατηγορήσει κανείς.)
  
  
• Τισσαφέρνης σατράπης κατεπέμφη ὧν αὐτὸς πρόσθεν ἦρχε > ετερόπτωτος πρ., γεν. αντικειμενική στο σατράπης.
  (= Ο Τισσαφέρνης στάλθηκε σατράπης των πόλεων στις οποίες προηγουμένως αυτός ήταν ο κυβερνήτης.)

Εκφέρονται:

α) όταν είναι προτάσεις κρίσης με οριστική, δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική και με ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν εξαρτώνται από ρήματα ιστορικού χρόνου,

β) όταν είναι προτάσεις επιθυμίας με υποτακτική, ευχετική ευκτική, προστακτική· με ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν εξαρτώνται από ρήματα ιστορικού χρόνου.

Άσκηση για το συντακτικό ρόλο των αναφορικών προτάσεωνhttp://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/anaforikes-onomatikes-1.htm
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ:

 http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/deutereuouses-protaseis.htm